DİN HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Din Hizmetlerinde Uyulacak Genel İlkeler
Cami içi ve dışında toplumu din konusunda aydınlatma hizmeti sunulurken aşağıdaki ilkelere titizlikle riayet edilecektir. Başkanlığımız görevlilerine, özellikle teşkilatımız mevzuat ve prensiplerini bilemeyecekleri dikkate alınarak Başkanlığımız personeli olmayanlara aşağıdaki hususlar önceden hatırlatılacak, gerçekleştirecekleri irşat hizmetleri (hutbe, vaaz, konferans, sempozyum, panel, radyo ve tv programları gibi) yakından izlenecek, bu hususlara dikkat etmeyenlere bir daha irşat görevi verilmeyecek, bu kimseler Başkanlığımız personeli ise haklarında gerekli işlem yapılacaktır:
1) Toplumun dinî, ilmî ve ahlâkî konularda bilgi ve kültürünün artırılması hedef alınacak, fitne, tefrika ve bölücülüğün kötülüğü, sevgi, acıma duygusu, af ve hoş görü gibi hasletlerin fazileti, akraba, komşu ve insan hakları, düzenli ve tutumlu yaşama, sosyal dayanışma ve yardımlaşmanın önemi, lüks, israf ve düzensiz yaşamanın zararları gibi yurt kalkınmamızın güçlenmesine yardımcı olacak ve millî bütünlüğümüzü pekiştirecek konulara yer verilecektir.
2) Samimî, duygulu, toplumun içinde bulunduğu manevî hastalıkları tedavi edici, ölçülü, yapıcı, uyarıcı, teşvik edici, sevdirici ve müjdeleyici ifadeler kullanılacak; aşırı, kırıcı, itham edici ifadelerden; bıktırıcı ve mesnetsiz sözlerden, dinî ve ilmî kesin bilgilere uymayan görüşlerden kaçınılacaktır.
3) Nefret ettirmeyen, müjdeleyen, zorlaştırmayan kolaylaştıran bir üslup sergilenecektir.
4) Bölgenin içtimaî durumu ve dinî özellikleri göz önünde bulundurulacaktır.
5) İnanç ve ahlâkî değerlerin korunması ile İslâm Dininin doğru ve sağlıklı bir şekilde öğretilmesini amaçlayan konulara ağırlık verilecektir.
6) Millî birlik, dinî bütünlük, yardımlaşma, karşılıklı sevgi ve saygı gibi Dinimizin ön gördüğü yüce değerlere yer verilecek, muhataplar bu hususlara özendirilmeye çalışılacak, onlara, fert ve toplum bünyesini kemiren zararlı alışkanlık ve davranışlardan uzak kalmaları telkininde bulunulacak, yıkıcı, bölücü propagandalara, zararlı akımlara karşı gerekli tedbirler alınacaktır.
7) Dayanışma ve fedakarlıkların toplum ve ülke yararları açısından gerekliliğine vurgu yapılacaktır.
8) Gençliğin önemi, eğitimi ve problemleri anlatılacak ve onlara, ahlâkî dejenerasyona karşı en etkili çarenin Dinimizin yüce ahlâkî değerleri olduğu hatırlatılacaktır.
9) Vaaz ve hutbelerde; siyaset ve şahsiyat yapmaktan kaçınılacak, konu bütünlüğü sağlanacak, iç ve dış politik konulara kesinlikle girilmeyecektir.
10) Vaizlerin, hazırlıksız ve üç aylık vaaz ve irşat programına alınmayan konularda vaaz etmeleri önlenecektir. Ancak olağanüstü durumlarda ilgili müftülüğün bilgisi dâhilinde hutbe ve vaaz konularında değişiklik yapılabilecektir.
11) Yetkisiz kişilerin vaaz etmelerine ve hutbe okumalarına kesinlikle izin verilmeyecektir. Ancak, Diyanet İşleri Başkanlığı Görev ve Çalışma Yönergesi'nin ilgili maddeleri uyarınca emekli Başkanlık üst düzey görevlileri ile emekli müftü, emekli vaiz ve fahrî vaizlik belgesi bulunanlar ile vaaz etme ehliyet ve niteliğinde olan diğer kişilerden mahallî müftülüğün bilgisi veya izniyle azamî derecede istifade cihetine gidilecektir. Ayrıca Yönergenin ilgili maddesi uyarınca da, Başkanlık kuruluşu dışındaki dinî bilgi ve tecrübeleri ile tanınmış kimselerden, bu Yönerge esaslarına uygun olarak vaaz veya konferans verdirmek suretiyle yararlanılacaktır.
12) Cuma günlerinin dışında, müftülüklerce belirlenecek günlerde, yine müftülüklerce belirlenecek vaizler tarafından merkezî camilerde İSTİCVAP (soru-cevap) metodu ile vaaz ve irşat hizmeti sunulabilecektir.
13) İdrak edilecek mübarek gün ve geceler ile Kutlu Doğum Haftası ve Camiler ve Din Görevlileri Haftası münasebetiyle, müftülüklerce;
a) Özel programlar hazırlanarak bu zamanların manevî havasından da istifade edilerek, dinî ve ahlâkî konularda vatandaşlarımızın aydınlatılmasına çalışılacaktır.
b) Bu vesileler ile cezaevleri, yetiştirme yurtları, huzurevleri ve hastaneler imkânlar ölçüsünde ziyaret edilecektir.
c) İmkânlar nispetinde konferans, panel vb. etkinlikler düzenlenecektir.
ç) Günün, gecenin ve haftanın mana ve ehemmiyetini belirten hutbe ve broşürler hazırlanarak dağıtılacaktır.
d) Mahallî basın yoluyla ve diğer araç ve gereçlerle halka yeterince duyurular yapılacaktır.
14) Vaazlarda ele alınan konuya uygun Başkanlığımız basılı ve görüntülü yayınlarının tavsiyesi yapılacaktır.
15) Müftülükler bünyesinde vaizlerimize özel bir oda tahsis edilecek ve bu oda içerisinde bir kitaplık kurulması sağlanacaktır.
İRŞAT HİZMETLERİ
Vaaz ve irşat kurulları
1. Teşekkülü
a. Her ilde valilik onayı ile il müftüsünün başkanlığında ilgili müftü yardımcısı, başvaiz, uzman vaiz ve vaizlerden (en az birisi kadın vaiz olmak üzere) 5 (beş) üyeden teşekkül edecek bir “Vaaz ve İrşat Kurulu” oluşturulacaktır.
b. Merkez ilçe nüfusu 30.000’in üzerinde ve vaaz etme ehliyetine sahip yeterli personeli olan ilçeler ile Büyükşehir statüsündeki illerin metropol ilçelerinde Vaaz ve İrşat Kurulu oluşturulacaktır. İlçe müftülüklerince oluşturulacak “Vaaz ve İrşat Kurulu” (Program ve konu birliğini sağlamak için) il müftülüğü bünyesindeki “Vaaz ve İrşat Kurulu” ile koordineli çalışacaktır. İlçe vaaz ve irşat kurulu ilçe müftüsünün başkanlığında başvaiz, uzman vaiz, vaiz, şube müdürü ve bunlardan yeteri kadar bulunmadığı yerlerde ise bu yönergenin ilgili maddelerinde tarif edilen vaaz etme ehliyet ve niteliğine sahip en az 3 (üç) görevliden teşekkül ettirilecektir.
2. Görevleri
a. Kurul üçer aylık vaaz ve irşat dönemleri ve Ramazan ayı öncesinde vaaz konularını belirlemek üzere müftülükçe tespit edilecek bir tarihte toplanacaktır.
b. Kurul vaaz konularını belirlerken “Vaaz Konularını Belirleme Kriterleri”ni göz önünde bulunduracak, toplantıda alınacak kararlar kurul başkan ve üyeleri tarafından imzalanacak ve ilgili müftülük tarafından muhafaza edilecektir. Hazırlanacak vaaz ve irşat programları mülki amirin onayı alındıktan sonra uygulamaya başlanacaktır.
c. Hazırlanan vaaz ve irşat programları dönemin başlama tarihinden en az 10 gün önce “Din Hizmetleri Bilgi Yönetim Sistemi”ne kaydedilecektir.
Vaazın Hazırlanışı ve Yapılışı
Vaaz hazırlanırken ve vaaz ederken şu esaslara uyulur:
a. Yapılan program ve tespit edilen konu ile ilgili ayet, hadis ve diğer bilgiler toplanır, konuşma süresi de dikkate alınarak bir plan hazırlanır ve konu bu plana göre işlenir,
b. Vaaz, kolay anlaşılır düzgün bir Türkçe ve uygun bir üslupla yapılır,
c. Vaaz, samimi, dini heyecan verici, yapıcı, uyarıcı, düşündürücü, öğretici, müjdeleyici, dini yasaklardan ve ahlaka aykırı davranışlardan sakındırıcı ve yanlış inançları düzeltici şekilde yapılır,
d. Vaazda, kırıcı, ölçüsüz ve mesnetsiz sözlerden kaçınılır; sıhhatli olmayan bilgilere, hurafelere ve dini bakımdan muteber sayılmayan görüşlere, milli ve dini beraberliği zedeleyici ifadelere ve ihtilaf konusu olan meselelere yer verilmez. Siyaset ve şahsiyet yapılmaz,
e. Vaaza ezândan en az kırk dakika önce başlanacak, ezânla birlikte vaaza hemen son verilecek, cemaatin ezânı dinlemesi sağlacaktır.
f. Namazdan sonra yapılan vaazlar için de kırk dakikalık süre esas alınacaktır.
g. Vaazların sunumunda PowerPoint sunumu gibi mümkün olan teknik imkanlardan istifade edilebilecektir.
Stajyer vaizler
1) Stajyer vaizler bir yıl süre ile atandıkları il müftülüğü emrinde çalıştırılacaktır.
2) Müftülük bürolarında yürütülen hizmetlerin neler olduğu, yazışmalarda nelere dikkat edilmesi gerektiği, vekalet tevdi edildiğinde riayet edilecek hususlar ile ildeki diğer resmî dairelerle görüşme ve işbirliğinin usûl ve esasları hakkında, ilgili müftülüğün hazırlayacağı özel bir program çerçevesinde, bir haftadan az olmamak üzere stajyer vaizlere bilgilendirme programı uygulanacaktır.
3) Stajyer vaizlere iki ay süreyle vaaz hazırlamada usûl ve metot çalışması yaptırılacak ve özel vaaz metinleri hazırlattırılacaktır. Bu çalışmalar esnasında kaynaklara inme, vaaz planı yapma ve konuları işleme teknikleri öğretilecek, ayrıca irşat konusu ile ilgili mevzuat bilgileri de verilecektir.
4) Üçüncü aydan itibaren il merkezlerindeki camilerde stajyer vaizlere vaaz ettirilecektir.
5) Stajyer vaizler; hafta içerisinde boş zamanlarında müftülük kütüphanesinde veya diğer kütüphanelerde araştırma yapacaklar, ayrıca üçüncü aydan itibaren vatandaşların dinî sorularına cevap vermek üzere de görevlendirileceklerdir.
Merkezî Vaaz Sistemi
1) Bilindiği gibi, vaaz ve irşat hizmetlerinde asıl olan ehliyetsiz kişilerin vaaz etmesini önleyerek, bilgili ve tecrübeli, mesleğinde ehil elemanların merkezî bir camiden yapacakları vaazın diğer camilere de ulaştırılması şeklindeki uygulamanın daha faydalı ve etkili olacağı kanaati ile “Merkezî Vaaz Sistemi”ne geçilmiştir. Bu sistemin daha faydalı olması için;
a) Merkezî vaaz sisteminin bulunduğu il ve ilçelerde sesin pürüzsüz, yeterli ve net bir şekilde nakledilmesi sağlanacaktır.
b) Merkezî ve selâtin camiler ile vaaz etmeye ehliyetli olan imam-hatiplerin görev yaptığı camiler, merkezî vaaz sisteminden ayrı tutulacaktır.
c) Merkezî vaaz sistemi bulunan il ve ilçelerde, müftülüklerce belirlenecek belirli bir vakitte ehil görevlilerimiz tarafından Kur’ân-ı Kerîm baştan itibaren okunacak ve okunan âyet-i kerimelerin anlamı “Diyanet İşleri Başkanlığı Kur’ân-ı Kerîm Meâli”nden verilecektir.
d) Yüz yüze vaazın yaygınlaştırılması amacıyla; Başkanlıkça yürütülmekte olan çalışmalara paralel olarak gerekli eğitimi almış olan personelin görev yaptığı camiler merkezi sistemden ayrılacaktır. Ayrıca diğer cami görevlilerinin de kendi camilerinde vaaz etmeleri teşvik edilecek, bu hususta kendilerine gerekli bilgi ve eğitim desteği sağlanacaktır.
Vaaz ve irşat ekipleri
1) İl Vaaz ve İrşat Kurullarınca hazırlanacak program dahilinde yeteri kadar vaaz ve irşat hizmeti götürülemeyen ilçe, belde ve köylere yönelik olarak yılda 20 (yirmi) günden az olmamak üzere İl Özel Vaaz ve İrşat Ekipleri kurulacaktır.
2) Bu ekibe öncelikle vaizlerden oluşturulacak, yeterli vaizi bulunmaması halinde vaaz etme ehliyet ve niteliğine sahip diğer görevlilerden de istifade edilebilecektir.
3) İrşat ekipleri; göreve çıkmadan önce il müftüsünün başkanlığında toplanarak hizmetin usûl ve prensiplerini belirleyecekler, görev sonunda tekrar toplanarak yapılan irşat hizmetinin bir değerlendirmesini yapacaklardır.
4) İrşat ekipleri; görev yapacakları yerlerde dinî konularda halkımızı aydınlatacaklar, özellikle, irşat hizmeti götürülecek yerde yaygın olan dinen uygun olmayan konular ile bid’at ve hurafelere karşı mücadele, zararlı ve yıkıcı faaliyetlere karşı önlemler ile içki, uyuşturucu, kumar, fuhuş, kan davası, kadın ve çocuğa karşı şiddet, töre cinayeti gibi dinen yasak olan hususlar ve vatan sevgisi, yurt savunması, kardeşlik, birlik, sevgi ve barış gibi konulara ağırlık vereceklerdir.
5) Söz konusu ekipler için oluşturulan irşat programları uygulamaya konulmadan en az 10 gün önce ilgili müftülük tarafından Din Hizmetleri Bilgi Yönetim Sistemine kaydedilecektir.
Hutbe Komisyonu
1. Teşekkülü
a. “Hutbe Komisyonu”, yurt içinde valilik, yurt dışında büyükelçilik/başkonsolosluk onayı ile en az dört, en fazla yedi kişiden oluşturulur.
b. İl müftüsünün başkanlığında oluşturulan yurt içindeki komisyonlarda, müftü yardımcısı, ilçe müftüsü, başvaiz, uzman vaiz, vaiz, şube müdürü, din hizmetleri uzmanı, baş Kur’an kursu öğreticisi, uzman Kur’an kursu öğreticisi, Kur’an kursu öğreticisi, baş imam-hatip, uzman imam-hatip ve imam-hatip gibi dini yüksek öğrenim görmüş personel görevlendirilir. Yeterli sayıda dini yüksek öğrenim görmüş personel bulunmaması halinde tahsili buna en yakın olan diğer okul mezunlarından da üye seçilebilir. Lisansüstü eğitim yapmış olmak tercih sebebidir.
c. Din hizmetleri müşavirinin/ataşesinin/koordinatör din görevlisinin başkanlığında oluşturulan yurt dışındaki komisyonlarda ise, ataşe ve/veya din görevlileri yer alır.
2. Görevleri
a. Komisyon, yurt içinde ilçe müftüleri, yurt dışında ise ataşeler/koordinatör din görevlileri/din görevlileri ile yapılacak istişari toplantıda hutbe konularını belirleyerek üçer aylık plânlama ve düzenleme yapar.
b. Belirlenen konularda din görevlileri arasında hutbe yazma yarışması açar.
c. Gerektiğinde komisyon üyeleri hutbe hazırlayabileceği gibi, sipariş yoluyla da hazırlatabilir.
d. Hazırlanan hutbeleri değerlendirerek seçimini yapar.
e. Okunmaya değer görülen hutbe sahiplerini ödüllendirir ve ödüllerin miktarını mahalli imkanlara göre belirler. Komisyon üyeleri tarafından hazırlanan hutbeler için ödül verilmez.
f. Hutbelerin hazırlanmasında ve değerlendirilmesinde Ek-1’de yer alan “Hutbe Hazırlama ve Değerlendirme Kriterleri”ni dikkate alır. g. Hutbelerin mevsim ve çevre şartları da dikkate alınarak kısa ve özlü olmasına dikkat edilir.
h. Komisyon başkanı, seçilen hutbelerin sorumluluk alanındaki bütün camilere zamanında ulaştırılmasını ve usulüne uygun olarak okunup okunmadığının denetimini sağlar.
i. Komisyon, hutbelerle ilgili geri bildirimler alır ve değerlendirir.
j. Yukarıdaki görevlerin yerine getirilmesinden birinci derecede komisyon başkanı sorumludur.
Hutbenin Hazırlanışı ve Okunuşu
1. Cuma ve bayram hutbelerinin hazırlanmasında şu hususlara uyulur:
a. Cuma ve bayram günlerinde imam-hatipler, Başkanlıkça hutbe gönderilmesi halinde bu hutbeyi, değilse “Hutbe Komisyon”larınca hazırlanan ve okunması uygun görülen hutbeleri okurlar.
b. İlçe müftülükleri ihtiyaç halinde hutbe komisyonunca hazırlanan hutbenin içeriğinde, komisyonun uygun görüşü ile değişiklik yapabilir.
c. İmam-hatipler hutbe komisyonunca belirlenen konularda hazırladıkları hutbeleri, komisyonun uygun görmesi halinde kendi camilerinde okuyabilirler.
2. Hutbelerin okunmasında şu hususlara uyulur.
a. Hutbe, önceden birkaç defa okunmak suretiyle konuya hakimiyet sağlanır,
b. Minbere sarık ve cübbe giyilerek çıkılır, hutbe usulüne uygun olarak makamsız ve tegannisiz okunur,
c. Hutbede gereksiz el-kol hareketlerinden kaçınılır ve ses tonu cemaatin durumuna göre ayarlanır,
d. Hutbelerde şahsiyet ve siyaset yapmaktan, kırıcı, milli ve dini birliği zedeleyici sözlerden sakınılır,
e. Hatipler, Cuma günleri minberde;
1) İkinci hutbede Nahl Sûresi’nin 90’ıncı âyet-i kerimesini okumadan önce, Türkçe olarak, “Allahım! İslâm’a ve müslümanlara yardım et! Devletimizi, ülkemizi ve milletimizi her türlü tehlikelerden koru! Bize dünya ve ahirette iyilik, güzellik ve nimetler ihsan eyle! Bizi, ana-babamızı ve bütün müminleri bağışla! Şüphesiz sen dualarımızı işitir ve kabul edersin!” şeklinde duâ ederler,
2) Nahl Suresi’nin 90’ıncı âyet-i kerimesinin lafzını okuduktan sonra, "Şüphesiz Allah, adaleti, ihsanı/yararlı amelleri en güzel bir şekilde yapmayı, akrabalara yardım etmeyi emrediyor, her türlü edepsizlik ve çirkinliği, haram ve kötülüğü, azgınlık ve zulmü yasaklıyor. O, düşünüp tutasınız diye size böyle öğüt veriyor." (önceki hali) “Şüphesiz Allah, adaleti, iyilik yapmayı, yakınlara yardım etmeyi emreder; hayasızlığı, fenalık ve azgınlığı da yasaklar. O, düşünüp tutasınız diye size öğüt veriyor.”(Başkanlığın meali) şeklinde meâlini de verirler.
f. İrticalen hutbe okunması kesinlikle önlenecek, iklim şartları ve mesai saatleri dikkate alınarak hutbeler kısa okunacak, Arapça bölümleri dâhil on dakikayı geçmeyecektir.
Konferans, sempozyum ve paneller Konferans, sempozyum ve panel gibi etkinlikler yoluyla cami dışında da topluma İslâm Dini’nin itikat, ibadet ve ahlâk esaslarının doğru ve sağlıklı bir şekilde öğretilmesi, bu hizmetin yürütülmesinde akademik çalışma yapanlarla, tanınmış din, ilim ve sanat adamlarından istifade edilmesi Başkanlığımızın irşat hizmetlerinin önemli bir parçasını teşkil etmektedir. Bu çerçevede;
1) İl ve ilçe müftülüklerince yıl içerisinde düzenlenecek konferans, sempozyum ve paneller konusunda aşağıdaki çalışmalar yapılacaktır:
a) Eğitim, kültür, okullaşma oranı, ekonomik durum ve yaş seviyesi gibi irşat kriterleri dikkate alınarak konferans, sempozyum ve panel konuları il ve ilçelerde uygulanacak şekilde ilgili müftülüklerce belirlenecektir.
b) Müftülükler bu çalışmalarında; bölgelerindeki üniversite ve ilahiyat fakültelerindeki öğretim üyeleri, imam-hatip liseleri meslek dersleri öğretmenleri, ilköğretim okulları ve liselerin din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenleri ile Başkanlık üst düzey personeli, müftü, müftü yardımcısı, vaiz, müdür ve yetenekli diğer Başkanlık personelinden de istifade edebileceklerdir.
c) Gerçekleştirilecek konferans, sempozyum panel ve diğer etkinlikler, ilgili müftülüklerce il ve ilçelerde uygun bir şekilde ilan edilerek halka duyurulacaktır.
ç) Kutlu Doğum ile Camiler ve Din Görevlileri Haftası münasebetiyle gönderilecek Başkanlık talimatlarında tespit edilecek konularda da ayrıca konferans, sempozyum ve paneller düzenlenecektir.
d) Müftülüklerce düzenlenen söz konusu faaliyetlere konuşmacı olarak davet edilenlerin ulaşım,konaklama vb. giderleri mahalli imkanlarla karşılanacaktır.
e) İl müftülüklerince; düzenlenecek konferans, sempozyum ve panellerin konuları, konuşmacıları ve tarihleri Din Hizmetleri Bilgi Yönetim Sistemine gerçekleşme tarihinden en az on gün önceişlenecektir. Söz konusu programa işlenen etkinlikler web’de ilan edileceğinden kaydedilen bilgilerden ilgili müftülük sorumludur.
f) Söz konusu programa yüklenen bilgilerin bir çıktısı alınarak dosyasında muhafaza edilecek ve uygulama için ilçe müftülüklerine ulaştırılacaktır. Ayrıca Başkanlığa yazılı olarak gönderilmeyecektir.
Radyo ve Televizyon Programları 1) Müftülüklerimiz talep olması halinde radyo ve televizyonlarda dini muhtevalı programlar düzenleyebileceklerdir.
2) Bu programlar mülki amirin onayı ile yapılacaktır.
3) Radyo ve televizyon programlarında görev alacak Başkanlığımız personelinden il müftüleri Başkanlığımızdan, diğer personel ise mülki amirden izin alacaktır.
4) Radyo ve televizyon programları gerçekleşme tarihinden en az 10 gün önce Din hizmetleri Bilgi Yönetim Sistemine kaydedilecektir.
Kutlu Doğum Haftası etkinlikleri
1- Kutlu Doğum Haftası ile ilgili etkinlikler Kutlu Doğum ile Camiler ve Din Görevlileri Haftası Yönetmeliğindeki hükümler ile her yıl Kutlu Doğum Haftası öncesinde Başkanlıkça gönderilen talimattaki esaslara uygun olarak haftayla ilgili faaliyetler yapılacaktır. 2- Kutlu Doğum Haftasında il ve ilçe müftülükleri tarafından gerçekleştirilecek etkinlikler elektronik ortamda Başkanlığımıza gönderilecektir.
Bid’at ve hurafelerle mücadele
1) İçinde bulunduğumuz bilgi çağında, müspet ilme ve akla en büyük değeri veren Yüce İslâm’ın aydınlığından yararlanan bir coğrafyada; bazı bölgelerde ve yörelerde, insanları hayrete hatta dehşete düşürecek tarzda bid’at ve hurafelerin taraftar bulmasını, özellikle türbe ziyaretlerinden şifa istenmesini, dilekte bulunulup ağaçlara bez ve çaput bağlanılmasını, nazar boncuğu vb. şeylerden medet dilenilmesini, akılla, mantıkla ve Dinimizle bağdaştırmak asla mümkün değildir. Kur’ân-ı Kerîm’in ve Peygamberimizin sahih sünnetinin doğru anlaşılmasını sağlamak, Dinimizin yasakladığı hurafelerin inançlarımıza karışmaması için gerekli tedbirleri almak, vatandaşlarımızı bid’at ve hurafeler konusunda bilgilendirmek, onları dinî konularda aydınlatmak, Başkanlığımız mensuplarının en önemli görevleri arasında yer almaktadır. Bid’at ve hurafelerin yaygın olduğu yerlerin başında gelen türbe ve kabirlerdeki yanlış uygulamaları önlemek amacıyla;
a) Mahallî TV ve radyolarda zaman zaman gerçekleştirilecek programlarda konu halka anlatılacak, vaaz ve hutbeler yoluyla vatandaşlarımız bilgilendirilecek, konferans, panel, sempozyum vb. toplantılar düzenlenerek cami dışında da aydınlatma faaliyetleri sürdürülecektir.
b) Milli eğitim müdürlükleri ile işbirliği yapılarak öğrencilere yönelik bid’at ve hurafeler konusunda bilgilendirme çalışmaları yapılacaktır.
c) Türbelere Ek-2 uyarı levhaları konulacaktır ç) Din İşleri Yüksek Kurulu’nca hazırlanan kabir ziyareti ve adabı
konusunda Ek-3 dikkate alınarak mahallî TV ve radyolarda zaman zaman gerçekleştirilecek programlar, vaaz ve hutbeler yoluyla vatandaşlarımız bilgilendirilecektir.
İhtidâ işlemleri
1) İhtida etmek isteyen kimse; ilgili mevzuat gereğince bir dilekçe ekinde, dört adet fotoğraf ile yurt içinde mahallî müftülüğe, yurt dışında ise dilekçe, kimlik belgesi ve üç adet fotoğraf ile Din hizmetleri müşavirliğine veya ataşeliğine müracaat edecek, müftü/müşavir/ataşe tarafından müslüman olmak isteyene usulüne uygun şekilde (Din İşleri Yüksek Kurulu’nun “İhtidâ Merasimi” konulu 28/02/1968 tarihli ve 27 no’lu kararı) gerekli telkin yapılacak ve Dinimiz hakkında özlü bilgiler verilecektir.
2) İhtidâ belgeleri, çerçeve desenli kuşe kağıt ve birinci hamur kağıt olmak üzere iki türde hazırlanmıştır
(Ek-4,5). Her mühtedi için yurt içinde ve yurt dışında üç nüsha belge düzenlenecektir. Bunlardan, kuşe kağıt olan Türkçe-İngilizce İhtidâ belgesi mühtediye verilecektir. Birinci hamur kağıt olan Türkçe belgelerden biri Başkanlığa bir üst yazıyla ve “GİZLİ” kaydıyla gönderilecek, bir nüshası da müftülük, müşavirlik ve ataşeliklerde dosyalanacaktır. İhtidâ edenlerle ilgili bilgiler ayrıca, “
İhtidâ Defteri”ne kaydedilecektir.
3) İhtidâ Belgesi ve İhtidâ Defteri arşiv malzemesi olduğundan, sıhhatli bir şekilde muhafaza edilecektir.
4) İhtidâ edenler, isimlerini değiştirmek istedikleri takdirde, yeni isimlerinin nüfus kütüğüne tescili için mahkemeye müracaatla karar aldıracaklardır.
Hac, umre ve yurtdışında yaşayanlara sunulacak irşat hizmetleri
CAMİ HİZMETLERİ
Camilerin ibadete açılış işlemleri
1) Bütün camiler Başkanlığın izniyle ibadete açılır ve Başkanlıkça yönetilir. Cami ve mescitler, yönetimi Başkanlığımıza devredildikten sonra bu Genelgenin ilgili maddelerinde belirtilen usûllere göre müftülüklerce beratları verilmek suretiyle ibadete açılacaktır.
2) İşlemler tamamlandıktan sonra camilerin ibadete açılışı için merasimler düzenlenecek ve bu merasimlerde camilerin ibadete açılış beratının verilmesi usûl haline getirilecektir.
3) Temelden itibaren ibadete açılışına kadar tüm masraflarını karşılayarak cami inşa ettirenlere, bu gayret ve katkılarından dolayı onurlandırılmak amacıyla Diyanet İşleri Başkanı’nın imzasıyla takdirname verileceğinden, bu durumda olan hayır sahipleri müftülüklerce bir yazı ile Başkanlığa bildirilecektir.
Camilerin yönetiminin devralınması
1) 633 sayılı Kanun’un değişik 35’inci maddesi gereğince, hakikî ve hükmî şahıslar tarafından yaptırılan camilerin yönetimlerinin Başkanlığımıza devir işlemlerinin yapılması sağlanacaktır. Camilerin yönetiminin devri ile ilgili olarak şu usul takip edilecektir.
a) Hakiki veya hükmi şahıslar tarafından yaptırılan cami veya mescidin bulunduğu yerdeki müftülükçe caminin sahibine bir yazı yazılarak, cami veya mescidin yönetiminin 633 Sayılı Kanunun değişik 35 inci maddesi gereğince Diyanet İşleri Başkanlığına devredilmesi gerektiği tebliğ edilecektir.
b) Söz konusu cami veya mescidin yönetiminin müftülüğe devredildiği müftülük yetkilisi ile cami sahibinin yanı sıra cemaatten de uygun görülecek en az iki kişinin imzaladığı bir tutanakla tespit edilecektir. Cami veya mescit sahibinin, cami yönetimini devre yanaşmaması ve tutanağı imzadan kaçınması halinde, bu durum hakkında bir tutanak düzenlenecek ve bunlar hakkında gerekli işlemler yapılarak sonucundan Başkanlığımıza bilgi verilecektir.
c) Devir alınan kadrosuz cami veya mescitte bulunan teberrükat eşyasının sayım ve tespiti müftünün veya yetkili kılacağı kişinin başkanlığında cami veya mescidin sahibi, yoksa sahibini temsilen bir kişi ile müftünün tensip edeceği personelden oluşan komisyon tarafından yapılacaktır. Bu tespitte cami veya mescidin din görevlisi de hazır bulunacaktır.
ç) Sayım ve tespit sonucu, üç nüsha halinde düzenlenecek olan Cami ve Mescitlerdeki Tebberrükat Eşyası Sayım ve Kayıt Cetveline kayıt edilecek, bunlardan bir nüshası müftülüğe, bir nüshası cami veya mescidin sahibine, bir nüshası da cami görevlisine verilecektir.
d) Cami veya mescidin sahibinin gelmemesi halinde, müftülükçe görevlendirilen yetkililerce sayım ve tespit işlemi re’sen yapılacak ve sahibin gelmediği konusunda bir tutanak düzenlenecektir.
e) Devir alınan cami veya mescitler cami kütük defterine kaydedilecek ve Cami Bilgi Formu doldurularak bir nüshası Başkanlığımıza gönderilecektir.
f) Devir alınan cami veya mescit için bu genelgenin ilgili maddesi uyarınca Cami İbadete Açılış Beratı düzenlenecektir.
2) Kamu kurum ve kuruluşları ile bunlara ait yerleşim birimleri (hizmet binaları, lojmanlar vs.) bünyesinde açılan cami veya mescitlerin yönetimleri de Başkanlığımıza devredilecektir.
3) Yerleşim merkezleri dışındaki benzin istasyonu veya dinlenme tesisi gibi yol güzergâhlarında namaz kılmak için ayrılmış bulunan mekânlar bu uygulamanın dışındadır. Ancak buralardaki ibadet mekânları cami veya mescit şeklinde ayrı bir bina halinde yapılmış ve buralarda Cuma namazı kılınıyor ise yönetimleri Başkanlığımıza devredilecektir.
4) Yönetimleri devralınan camilerle ilgili bilgiler, Başkanlığa bildirilecektir.
Camilerin yönetimi yetkisi
1) Hakikî ve hükmî şahısların mülkiyetinde bulunan bütün cami ve mescitlerin yönetimi ve denetlenmesi görevi 633 sayılı kanuna göre Başkanlığımıza aittir. Buna göre, bütün camiler Başkanlığın izniyle ibadete açılacak ve Başkanlıkça yönetilecektir.
2) Başkanlık adına bütün cami ve mescitlerin yönetimi ve denetlenmesi görevi müftülüklere aittir.
3) Camilerin yönetiminden imam-hatipler, bulunmadıkları zamanlarda müezzin-kayyımlar sorumludur.
4) Kadrolu görevli bulunmadığı zaman, ilgili yönetmeliğe (Diyanet İşleri Başkanlığına Yönetimi Devredilen Cami Ve Mescitlerde Görev Yapanların Mesleki Ehliyetlerinin Tespitine Dair Yönetmelik) göre meslekî ehliyetleri belirlenen ve görevlendirilenler, camilerin yönetiminden sorumludur.
Camilerin yönetimi ile ilgili işler
1) Zaman zaman yolda kalanların veya kalacak yeri olmayanların cami ve mescitlerde konaklamak için cami görevlilerine ısrar ettikleri, talepleri yerine getirilmeyince uygunsuz söz ve davranışlarda bulundukları yönünde şikâyetler alınmakta, hatta ısrarlara dayanamayıp camide konaklamalarına izin veren görevlilerimizin soruşturma geçirdikleri bilinmektedir. Bu durumda;
a) Herhangi bir gerekçe ile camilerde konaklamak isteyenlerin siyasî, terör, asayiş ve cami güvenliği yönlerinden çok ciddi riskler taşıyacağı göz önünde bulundurularak, camilerde konaklamalarına kesinlikle izin verilmeyecektir.
b) Ramazan aylarında cami cemaatinden itikâfa girmek isteyenlerin bulunması halinde, durum, cami görevlileri tarafından müftülüklere yazılı olarak bildirilecek, gerekli araştırma ve değerlendirmenin yapılmasından sonra uygun görülmesi durumunda bu kişilere mülkî âmirin onayı ile izin verilebilecektir.
2) Vakit namazlarında camiyi gezmek ve toplu halde kılınan namazı izlemek isteyen yerli ve yabancı turist gruplarının cami içinde girebilecekleri yerler müftülükçe tespit edilecek ve buralar (sağ ve sol cenahtaki mahfil altları veya arka maksureler gibi) bir sütre ile ayrılacaktır. Turistlerin; ziyaretlerinde, cami adabına uygun kıyafetle camiye girmeleri sağlanacaktır.
3) Camilerde film çekmek, hat ve tezhip gibi sanat eserleri ile tarihî tabloları görüntülemek, araştırma ve incelemede bulunmak isteyenlere, ilgili mülkî âmirden alınan izin üzerine müsaade edilebilecektir.
4) Camilerde araştırma yapılması, film ve fotoğraf çekilmesi konusunda, 06 Kasım 1999 tarihli ve 23868 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan “Diyanet İşleri Başkanlığınca İdare Olunan Cami ve Mescitlerdeki Teberrukat Eşyası Hakkında Yönetmelik”in değişik 12’nci maddesindeki hükümlere göre işlem yapılacaktır.
5) Minarelerden fotoğraf çekmek isteyen yerli ve yabancılar, ancak cami görevlilerinin sorumluluk ve nezaretinde şerefeye çıkarak resim çekebileceklerdir.
6) Türkçe, İngilizce, Almanca ve Fransızca olarak hazırlanan “Turistlerin Cami İçinde Uyacakları Esaslar” levhası, camilerin uygun yerlerine asılacaktır.
7) Yeni inşa edilecek camilerin kıble istikametleri, camilerin temel atma safhasında müftülüklerce belirlenecektir. Daha önce kıblesi tespit edilmiş bulunan bazı camilerin, cevaz sınırları içerisinde bulunan kıble inhirafları sebebiyle halk arasında ihtilafa meydan verilmeyecek, gerektiğinde bu konuda Başkanlıktan görüş istenecektir.
8) Camilerin bahçelerini ve bahçe duvarlarını kirleten ve kötü görünüm arz eden hususların giderilmesi, cemaati rahatsız eden her türlü seyyar satıcının, (özellikle Başkanlık yayınları dışındaki kitapların satışında direnen seyyar satıcıların) dilencilerin ve ayakkabı boyacılarının cami önlerinden uzaklaştırılması ve gerekli tedbirin alınması için müftülükler belediyeden yardım isteyeceklerdir.
9) Gereksiz aydınlatma, serinletme ve ısıtmadan kaçınılacak ve tasarrufa azamî ölçüde riayet edilecektir.
10) Minarelerdeki kandiller sadece ramazan ayında ve kandil gecelerinde yakılacaktır. Kandiller iftar vaktinde yakılacak, imsak vaktinde söndürülecektir.
11) Camilere mahya asılması ve mahyada yer alacak yazı metinleri ile ilgili olarak “Camilerin Bakım Onarım ve Çevre Tanzimi Yönetmeliği”nin ilgili maddelerine riayet edilecektir.
12) Camilerde düzgün saf tutulmasını sağlamak amacıyla gerekli tedbirler alınacaktır.
13) Cami görevlileri, cami temizliği ile birlikte kılık-kıyafet, cübbe ve sarık temizliğine azamî derecede dikkat edeceklerdir. Sarıklar şeffaf naylon vb. malzemelerle kaplanmayacaktır.
14) Camilerde mübarek gün ve geceler vesile kılınarak muhtelif zikir aletleri eşliğinde zikir yapılmasına izin verilmeyecektir.
15) Vakit namazları kılındıktan sonra, yolculuk ve herhangi bir sebeple namaz kılmak için yer arayanlar ve cemaate yetişemeyenler için camilerin dış bölümündeki son cemaat mahalleri namaz kılmaya müsait hale getirilecektir. Bu konuda kadınlar için de özel bölümler hazırlanacaktır.
16) Yol güzergâhlarındaki dinlenme tesislerinde, terminallerde ve hava limanlarında bulunan mescitlerin tespiti yapılarak, bunların (sarık, cübbe, takvim, temizlik vs.) ihtiyaçları o yörenin bağlı bulunduğu müftülükçe karşılanacak ve bu mescitlerin tertip, düzen ve temizliklerinin sağlanması konusunda müftülüklerce gerekli tedbirler alınacaktır.
17) Bazı camilerin içerisinde bulunan ayakkabılıklar ayak kokusuna sebebiyet verdiğinden, camilerin giriş kısmında uygun bir yere konulacaktır. Bu uygulama mümkün olmadığı takdirde, ayakkabıların naylon bir poşete konularak camiye girilmesi hususunda, cemaat aydınlatılacaktır.
18) Müftülüklerce, camilerde imkânlar ölçüsünde gerekli güvenlik tedbirleri alınması sağlanacaktır. Bu cümleden olmak üzere;
a) Camilerde ayakkabı hırsızlığı ile tarihî ve antik değeri hâiz eşyaların korunabilmesi ve hırsızlık olaylarının önlenebilmesi için, emniyet müdürlükleri ile iş birliği yapılarak, mahallî imkânlar çerçevesinde, başta tarihî ve büyük camiler olmak üzere, uygun ve ihtiyaç görülen camilerin içine ve dışına güvenlik kameraları yerleştirilmesi uygun olacaktır.
b) Camilerin uygun mahallerine yangın söndürme tüpleri konulacak ve yıllık bakımları yaptırılacaktır.
c) Camilerin uygun mahallerine ilk yardım çantası konulacak, çantanın içinde bulunması gereken malzeme ve ilaçlar bitince veya kullanım süreleri dolunca yenileri alınacaktır.
ç) Cami girişlerinde herkesin görebileceği bir yere, göze hoş gelecek ve herkes tarafından rahatlıkla okunabilecek bir şekilde, “Lütfen cami içinde bulunduğunuz sürece cep telefonunuzu sessiz konuma getiriniz.” yazılı ikaz levhaları asılacaktır.
19) Camiye gelen vatandaşların dinî konularda aydınlatılmasında önemli bir fonksiyona sahip olan cami girişlerindeki ilan panolarına, haftanın gündemi ile ilgili âyet-i kerime ve hadis-i şeriflerin Türkçe anlamları ile diğer metinler Türkçe imlâ kurallarına uygun olarak düzgün şekilde yazılacaktır.
20) Cuma, teravih, bayram, cenaze ve şehit cenaze namazları öncesinde, ses cihazları kontrol edilerek iyi çalışması sağlanacaktır. Seslendirme cihazlarının bakımları periyodik olarak yapılacak, kullanma süresi dolan cihazlar yenilenecek, kullanma teknikleri görevlilerle diğer ilgililer tarafından bilinecektir.
21) İbadet sırasında ses nakli için tedbir alınması gereken zamanlarda veya elektrik kesintisi olduğunda, imamın tekbir sesinin duyulabilmesi için camilerin belirli yerlerine, tekbir alacak münadiler önceden görevlendirilecektir.
22) Cemaat cami dışına taştığı zaman üzerinde namaz kılınacak halı, kilim, seccade vb. sergilerin temiz olarak vatandaşlarımızın hizmetine sunulmasına özen gösterilecektir.
23) Selâtin ve merkezî camilere elektrik kesintilerinde kullanılmak üzere mahallî imkânlarla jeneratör alınarak, uygun bir yere konulacaktır.
24) Cami içinde ibadet edenlerin huzur ve huşûunu bozacak levha, zilli saat ve üzerinde ticarî reklam amblemi olan levha vb. şeyler bulundurulmayacak ve sadeliğe özen gösterilecektir.
25) Camilerde Başkanlığımız hizmet alanları ile ilgili duyuruları içeren afiş, ilan vb. malzemeler uygun yerlere asılacaktır. Bunun dışında cami ve çevresine asılacak her türlü duyuru içeren malzemelerin asılması için müftülükten veya Başkanlığımızdan izin alınacaktır.
26) Müftülükler camilerin abdest alma yeri, şadırvan ve tuvaletlerinin temiz tutulması için gerekli tedbirleri alacaklardır. Bu mahallerde temizlik kurallarına uygun davranılmasını ve su kullanımında tasarrufa uyulmasını hatırlatan ikaz yazıları asılacak, bozuk musluklar değiştirilecek ve boş yere su harcanmasına sebep olan diğer unsurlar tamir ettirilecektir. Tuvalet temizliklerinde deterjan kullanılacaktır.
27) Camilerde kadın ve engellilerin kullanabileceği tuvaletler yaptırılacak ve bunların abdest almalarına imkân sağlayacak özel bölümler ihdas edilecektir.
28) Tuvaletlerin namaz vakitlerinde (özellikle sabah ve yatsı namazlarında) açık tutulması sağlanacaktır.
29) Müftü, vaiz ve imam-hatipler; abdest alma yeri, şadırvan ve tuvaletlerin temiz tutulması, abdest alırken oturakların ıslatılmaması, ıslak ayakla ve çorapsız olarak halılara basılmaması konusunda usûlüne uygun tarzda vatandaşlarımızı bilgilendirecekler, tuvaletlerde sigara içilmemesi, tuvalet ve lavabolara sigara izmariti ve kağıt atılmaması, tuvaletlerin kullanılmasında sağlık ve hijyenik şartlara uygun olarak temizliğe riayet edilmesi, tuvalet kullanımı sonucunda ellerin sabunlu suyla yıkanması hususlarında vatandaşlarımızı sık sık uyaracaklardır.
30) Camilerde kadınların cemaatle birlikte namaz kılabilmeleri için camilerin içinde gerekli yerler ayrılacaktır.
Cami ve mescitlerin ibadete açılış ve kapanış saatlerinin belirlenmesi
1) Birden fazla imam-hatibi veya müezzin-kayyımı bulunan merkezî camiler, (yatsı ile sabah arası hariç) her zaman açık tutulacak, diğer cami ve mescitler ezândan en az yirmi dakika önce, mahallî ihtiyaçların ve özel günlerin gerektirdiği durumlarda daha erken; cuma, bayram ve teravih namazlarında ise en az bir saat önce açılacak; teberrukat eşyasının korunması ve güvenliğin sağlanması için, içeride herhangi bir kişinin kalıp kalmadığı kontrol edilerek yatsı namazı kılındıktan sonra kapatılacaktır.
2) Resmî görevlisi bulunan cami ve mescitler, görevliler, dernek yetkilileri ve imamın bulunmadığı hallerde müftülükçe görev yapmasına müsaade edilen cemaat tarafından açılıp kapatılacaktır.
3) Cemaatle namaz kılmak isteyen kadınlar için ayrılan yerler ibadet saatlerinde açık tutulacaktır.
Cami görevlileri, vazifeleri ve izinler
1) İmam-hatipler ve müezzin-kayyımlar cami görevlileridir.
2) Cami görevlileri, Diyanet İşleri Başkanlığı Görev ve Çalışma Yönergesi’nin 107 ve 108’inci maddelerinde belirlenen görevlerini aynı Yönergenin “Cami Hizmetleri”ni tadat eden 118-124’üncü maddelerine göre yapacaklardır.
3) Cami görevlileri, namaz öncesi veya sonrası Kur’ân-ı Kerim okuyacaklar, okudukları âyetlerin Türkçe meâlini Diyanet İşleri Başkanlığı mealinden / tefsirinden vereceklerdir. Ayrıca Başkanlığımız yayınlarını esas alarak hadis, ilmihal ve Siyer-i Nebi konularında cemaati aydınlatacaklardır.
4) Cami görevlileri ibadetin huzurlu bir şekilde yerine getirilmesi için titizlik gösterecekler, camiyi zamanında açacaklar, görev yerlerinde bulunacaklar, ibadeti yaptırırken ve tesbihatta acele etmeyecekler, farz namazı öncesinde sünnet kılınıyor ise cemaatin yetişmesini sağlamak için biraz bekleyeceklerdir.
5) Cuma, teravih ve bayram namazlarından önce ilgili müftülükçe vaaz planlanmadığı durumlarda, cami görevlileri tarafından namaz vakti girinceye kadar Kur’ân-ı Kerîm okunacaktır. Ezân başlayınca okuma bitirilecek ve cemaatin ezânı dinlemesine fırsat tanınacaktır.
6) Yapılan denetlemeler sırasında bazı camilerde imam-hatipler ile müezzin-kayyımlar arasında nöbet uygulandığı, bazılarında da hafta tatili yapıldığı görülmüştür. Diyanet İşleri Başkanlığı Görev ve Çalışma Yönergesi’nin 121’inci maddesi gereğince; “Birden fazla imam-hatibi veya müezzin-kayyımı bulunan camilerde bütün görevlilerin görev başında bulunmaları esastır. Ancak caminin ve yürütülen hizmetlerin özelliğine göre müftülükçe nöbet sistemi uygulanabilir. (?) Bu takdirde nöbet cetveli, müftülüğün takdirine göre vakit veya gün esasına göre hazırlanır. Cuma ve bayram namazları ile mübarek gün ve gecelerde ve ramazan ayında nöbet usulü uygulanmaz. Bu vakitlerde ve günlerde bütün görevliler, görevde bulunmak zorundadırlar.”
6) Cami görevlilerinin cuma günleri ile dinî bayram günlerinin birinci günü hariç olmak üzere, haftalık izinlerini kullanmaları konusunda gerekli kolaylık sağlanacaktır. Bu konuda Diyanet İşleri Başkanlığı Görev ve Çalışma Yönergesi’nin “Vaiz, Murakıp ve Cami Görevlilerinin Hafta Tatili ve Diğer Resmi Tatil Günlerindeki İzinleri”ni düzenleyen 141’inci maddesinde belirtilen esaslara uyulacaktır.
7) İzin işlemleri bu genelgenin “Personel İşlemleri” bölümünde yer alan izin işlemlerine göre yapılacaktır.
8) Görevlilerimiz, halkımızın güvenini sarsacak davranışlardan kesinlikle sakınacaklar, teçhiz, tekfin, mevlit, hatim gibi hizmetleri sadece vazife mesuliyeti ve Allah rızası için yerine getirme anlayışı içinde olacaklardır. Ayrıca bu konuda Diyanet İşleri Başkanlığı Görev ve Çalışma Yönergesi’nin 120’nci maddesinde tadat edilen “Cami Görevlilerinin Riayet Edeceği Hususlar” dikkate alınacaktır.
Ezân ve salâ ile ilgili hizmetler 1) Ezânlar, her yöre için Diyanet Takviminde gösterilen vakitlere göre ezân vakitleri geldiği zaman, merkezî ezân sistemi kurulu olan illerde nöbetçi görevli, diğer camilerde ise görevliler tarafından usûl ve adabına uygun olarak okunacaktır. Merkezî sistemde teknik arıza, elektrik kesilmesi ve benzeri durumlar olduğu takdirde, ezânlar mahallî olarak her görevli tarafından okunacaktır.
2) Ezan okunduktan sonra abdest alanların ve ezanı duyunca camiye geleceklerin abdest alıp camiye girerek farza yetişebilecekleri kadar bir zaman beklenecek, daha sonra namaza başlanacaktır.
3) Sabah ezânlarının camilerde gayr-i muayyen vakitlerde okunduğu, bazı camilerde ise sabah namazı kılındıktan sonra, aynı yerde bir başka camide ezânın henüz okunduğu, bunun da sabah namazının vakti konusunda vatandaşlarımızın zihinlerinde istifhamlar oluşmasına neden olduğu görülmektedir. Bu durumu, görevin tam bir disiplin anlayışı içinde yürütülmesi ilkesi ile bağdaştırmak mümkün değildir. Bu sebeple, sabah ezânı, Ramazan Ayında Diyanet Takviminde gösterilen “İmsak Vakti”nde, diğer aylarda ise güneşin doğmasından tam bir saat önce aynı anda okunacaktır.
4) Ramazan Aylarında akşam vakitlerinde de ezân mutlaka okunacak ve akşam namazı kıldırılacaktır.
5) Cuma günleri ve Ramazan Aylarında bölgelerin özel şartları dikkate alınarak, iş yerlerinde çalışanların cuma, yatsı ve teravih namazlarına yetişebilmeleri için Cuma günü öğle ve ramazanda yatsı namazı vaktinde ayarlama yapılabilecek, Cuma günü öğle ve ramazanda yatsı ezânı buna göre okutulabilecektir.
6) Cenaze için salâ verilmesi hususunda;
a) Salâ yalnızca ilgili mahalle camiinden verilecektir.
b) Salâ’yı müteakiben vefat edenin kimliğinin duyurulmasının âdet olduğu yerlerde, merhumun adı, soyadı ve memleketinin söylenmesi ile yetinilecek, vatandaşlar arasında ayrım yapıldığını çağrıştıracak sözler söylenmeyecektir.
c) Özellikle yaşlı, hasta ve çocukların rahatsız olabilecekleri dikkate alınarak müftülüklerce salâ için sabahları çok erken olmayan makul bir saat belirlenecektir.
7) Cuma günü Cuma Namazından bir saat önce bütün camilerde usulüne uygun salâ verilecektir.
8) Cuma günü iç ezan akşam ezanı gibi seri okunacaktır.
Cami ve minare hoparlörlerinin kullanılması
1) Cami ve minare hoparlörlerinin kullanılması hususunda;
a) Cami içinde yapılan vaaz, hutbe, mevlit ve benzeri programlar, minare hoparlörlerinden yayınlanmayacaktır.
b) İbadet esnasında cami içindeki ses cihazlarının sabah, akşam ve yatsı gibi cemaatin az olduğu vakitlerde kullanılmaması ve yalın sesle iktifa edilmesi, ayrıca diğer vakitlerde kulağı rahatsız etmeyecek ve huşû içinde dinlenmesine imkân verecek şekilde ses ayarının yapılması sağlanacaktır.
c) Özellikle küçük camilerde vakit namazlarında zorunlu olmadıkça ses cihazı kullanılmayacaktır.
ç) Hoparlörlerin ses düzeninin, ezânın çevrede duyulmasını sağlayacak fakat yakın komşuları da rahatsız etmeyecek şekilde ayarlanması temin edilecektir.
d) Millî güvenliğin icap ettirdiği durumlar ile yangın, deprem, sel felaketi gibi olağanüstü durumlar hariç olmak üzere cami hoparlörleri, ezân ve gerektiğinde salâ dışında kullanılmayacaktır.
2) Camilerden uzak mahalle veya yazlık sitelerde ikamet eden vatandaşların okunan ezândan istifade edebilmeleri için;
a) Semt sakinlerinin hoparlör takılması talebinde bulunmaları,
b) Hoparlörün monte edileceği yerin/birimin, telefon, elektrik GSM direği vb. mekanların sahibinin ve yetkililerinin onayının alınması,
c) Uzlaşma usûl ve esaslarına riayet edilmesi,
ç) Görüntü ve ses kirliliğine meydan verilmemesi,
Gerekmektedir. Bu hususlar yerine getirildikten sonra, mülkî âmirin onayı ile talep edilen yere hoparlör takılabilecektir.
Merkezî Ezân Sistemi
1) Merkezî Ezân Sistemi ile ilgili olarak aşağıdaki hususlar çerçevesinde hareket edilecektir.
a) Merkezî ezân sistemi bulunan il ve ilçelerde, sesin pürüzsüz, yeterli ve net bir şekilde nakledilmesi sağlanacaktır. Hoparlörlerin ses ayarları dikkat ve itina ile yapılacak, şikayetlerin önlenmesi açısından gereken her türlü tedbir alınacaktır.
b) Merkezi, tarihî ve selâtin camiler ile ezânı güzel okuyan görevliler kendi camilerinde merkezî ezân sisteminden ayrı ezan okuyacaklardır. Diğer camiler ise merkezî ezân sistemine bağlanabilecek, özellikle görevlisi bulunmayan camilerde ehliyetsiz ve yetkisiz kişilerin ezân okumasına izin verilmeyecektir.
c) Merkezî ezân sisteminde ezân okuma görevi verilecekler ezânı güzel okuma kursu görmüş, sesi, sedası düzgün, ezânı usûl ve adabına göre en güzel okuyan görevliler arasından seçilecektir. Monotonluğu önlemek için her gün değişik personelin ezân okuması temin edilecektir. Ezân okuma nöbeti verilen personelin ulaşım vb. giderleri müftülüklerce mahallî imkânlarla karşılanacaktır.
ç) Ezân okuma görevi verilen personel sayısını arttırmak, kabiliyetli olanları yetiştirmek ve geliştirmek amacıyla sık sık Ezânı Güzel Okuma Kursları açılacaktır. Böylece cami görevlilerimiz ezanları kendileri okuyabilecek duruma geldikçe merkezi ezan sisteminden ayrılacaktır.
Merkezî sistemlerin işletilmesi
1) Yıllık kullanım ücretinden muaf tutulan ve herhangi bir telsiz kurma ve kullanma iznine ve telsiz ruhsatnamesine ihtiyaç göstermeksizin kullanılabileceği belirtilen merkezi ezan ve vaaz sistemlerinin kuruluş ve kullanımlarında, 18/07/2009 tarihli ve 27292 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
Özel Telsiz Sistemleri Yönetmeliği’nde öngörülen kullanım kısıtlamaları ile teknik kriterlere uyulacaktır.
Cami ve mescitlerde tabure üzerinde namaz kılınması
1) Cami ve mescitlerde tabure veya sandalye üzerinde namaz kılınabilmesine ilişkin Din İşleri Yüksek Kurulu’nun 24/12/2010 tarihli ve B.02.1.DİB.0.10-105-1226 sayılı görüşü uyarınca;
a) Namazı normal şekli ile ayakta kılmaya gücü yetmeyen kimse için asıl olan namazını oturarak kılmaktır. Böyle kişilerin namazını kendi durumlarına göre diz çökerek veya bağdaş kurarak yahut ayaklarını yana ya da kıbleye doğru uzatarak kılmaları,
b) Ayakta durabilen ve yere oturabildiği halde secde edemeyen kimselerin namaza ayakta başlamaları, rükûdan sonra yere oturarak secdeleri îmâ ile yapmaları,
c) Ayakta durabildiği halde oturduktan sonra ayağa kalkamayan kişilerin namaza ayakta başlamaları, secdeden sonra namazını oturarak tamamlamaları,
ç) Ayakta durmaya ve rüku yapmaya gücü yettiği halde yere oturamayan kimselerin namaza ayakta başlayıp rükudan sonra secdeyi tabure ve benzeri bir şey üzerine oturarak îmâ ile eda etmeleri,
d) Ayakta durmaya gücü yetmeyen, yere de oturamayan kimselerin namazı tabure, sandalye ve benzeri bir şey üzerine oturarak rükû ve secdeleri îmâ ile yerine getirmeleri,
e) Namazını tabure, sandalye ve benzeri şeyler üzerinde kılan müminin ileri sürdüğü mazeretlerin kendisini vicdanen rahatlatacak boyutta olması gerektiği, namazı aslî şekline uygun olarak kılmaya engel olmayacak hafif bedeni rahatsızlıkların bu konuda meşru mazeret olarak görülmemesi,
f) Dinî açıdan zorunlu ve meşru bir sebep bulunmadıkça namaz kılmak amacı ile camilerde sıralar halinde sabit oturakların yapılmasının, cami doku ve kültürüyle bağdaşmadığı, bu sebeple hastalık ve özürlülük gibi herhangi bir rahatsızlığı bulunan kimselerin, zorunlu olmadıkça namazlarını sandalyede değil, yere oturarak kılmalarının uygun olduğu;
Hususlarında vatandaşlarımız, vaaz, hutbe, yazılı ve görsel basın aracılığı ile bilgilendirilecektir.
2) Camilerde sıralar halinde sabit oturakların yapılması cami doku ve kültürüyle bağdaşmadığından, camilere sadece katlanabilir tabure konulacaktır.
3) Cami görevlileri tarafından engelli, yaşlı ve mazeret sahibi olan vatandaşlarımıza oturarak ve tabure üzerinde namazlarını nasıl kılacakları hususu titizlikle anlatılacaktır.
Camilerde afetlerden korunma ve zarar azaltma bilincini oluşturma çalışmaları
1) Ülkemizin deprem bölgesi olduğu, şahsi konutların yanında toplu yaşam alanlarında da güvenlik tedbirlerinin alınması gerektiği düşüncesinden hareketle Diyanet İşleri Başkanlığı ile Türkiye Kızılay Derneği arasında 05.10.2007 tarihinde imzalanan Afet Zararlarını Azaltmak Amacıyla Toplum Liderlerini Teşkilatlandırma Projesi Protokolü uyarınca bütün camilerde halk eğitim faaliyetlerinin başlatılması, geliştirilerek zenginleştirilmesi ve yaygınlaştırılması çalışmaları yapılacaktır. Bu çerçevede,
a) İllerde yapılan eğitici eğitimi toplantılarına ve bununla ilgili diğer çalışmalara devam edilecektir. Söz konusu toplantıları Başkanlığımız Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü koordine edecektir.
b) Müftülüklerin ve Din Görevlilerinin Doğal Afetlerde Vazifeleri ile ilgili
ek-6 bilgi notu bütün personele dağıtılacak, söz konusu bilgi notunda yer alan çalışmalar müftülüklerimiz ve din görevlilerimiz tarafından yapılacaktır.
c) Cami görevlileri ve Kur’an kursu öğreticileri, cami, mescid ve Kur’an kurslarının sahibi hakiki veya hükmi şahıslarla işbirliği yaparak camiler ve Kur’an kurslarında doğal afet olduğunda yararlanılmak üzere tahliye planları hazırlayacak, mevcutları güncelleyecek ve zaman zaman cemaat ve öğrencilerle tatbikat yapılmasını sağlayacaktır.
d) Cuma günü namazdan önce “olağanüstü hallerin dini boyutu” konusunda vaaz edildikten sonra olağan üstü hallerden önce alınacak tedbirler konusunda alanının uzmanı bir kişi tarafından sunum yapılabilecektir.
2) Mevcut camilerde statiği ve estetiği bozmadan, yeni inşa edilecek camilerde ise çıkış kapısı sayısının birden çok yapılması ve pencerelerin dışında varsa demir korkulukların da ihtiyaç anında açılarak kullanılabilmesi için gerekli çalışmalar yapılacaktır. Ayrıca camilerde çıkış kapılarının dışarıya açılması temin edilecektir.
3) Kubbeli veya çatılı camilerin tavanlarına asılan ağır avizeler tabii afetlerde risk unsuru olduğundan halen camilerde asılı olan avize ve diğer eşya düşmeyecek şekilde sabitlenecek, yeni inşa edilecek camilerde ise bu durum dikkate alınacak, ağır, büyük ve tehlike arz eden avizeler yerine daha sade, hafif ve risk taşımayan avizelerin asılması sağlanacaktır.
4) Cami ve mescitlerin güvenliği, 24.05.1985 tarih ve 18763 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Camilerin Bakım Onarım ve Çevre Tanzimi Yönetmeliği, Camilerin Bakım Onarım ve Çevre Tanzimi Yönergesi ve bu Genelge’nin Camilerin Yönetimi İle İlgili İşler ile Cami ve Mescitlerin İbadete Açılış Kapanış Saatlerinin Belirlenmesi bölümlerinde yer alan hükümler dikkate alınarak yerine getirilecektir.
5) Tabii afetlerde cami ve mescitlerdeki teberrükat eşyasının korunması ile ilgili işlemler, 06.11.1999 tarihli ve 23868 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Diyanet İşleri Başkanlığınca İdare Olunan Cami ve Mescitlerdeki Teberrükat Eşyası Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yapılacaktır.
6) Başkanlığımız merkez, taşra ve yurt dışı teşkilatının kullanım ve yönetiminde olan cami, mescit, Kur’an Kursu ve hizmet binalarında yangından korunmak hususunda, 19.12.2007 tarihli ve 26735 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre ilgiler tarafından gerekli tedbirler alınacaktır.
7) Minarelerin yapımında ve yıkımında bu Genelge’nin ilgili maddeleri ile belirlenen usullere uyulacaktır.
8) Binaları sigorta ettirme konusunda vatandaşlarımız mutat usullerle bilgilendirilecek, Başkanlığımız yönetiminde olan binalar için de bu Genelge’nin Zorunlu Deprem Sigortası bölümünde belirtilen işlemler yapılacaktır.
9) Ülkemizin her hangi bir yerinde afet meydana gelmesi durumunda, Başkanlık personelinin afet bölgesine hızlı bir şekilde ulaşması ve etkin bir şekilde hizmet verilmesi için ihtiyaç duyulan koordinasyon, işbirliği ve karşılıklı yardımlaşma, Diyanet İşleri Başkanlığı Afet Yönergesi hükümlerine uygun olarak yerine getirilecektir.
10) Müftülüklerce, Halk Eğitim Merkezleri ile işbirliği yapılarak cenaze yıkamayı öğrenmek isteyen gönüllü kadın ve erkekler için “Cenaze Yıkama ve Kefenleme” kursları açılacaktır. Her yıl Aralık ayının son haftasında kursa katılan ve Cenaze Yıkama ve Kefenleme işlemini öğrenenlerin sayısı Başkanlığımıza bir yazı ile bildirilecektir. Ayrıca bu kişilerin isimleri, adresleri ve telefon numaraları alınarak listelenecek ve il ve ilçe müftülükleri dosyasında muhafaza edilecektir. Olağanüstü bir durum söz konusu olduğunda cenaze techiz ve tekfin işlemleri hususunda bu kişilerden istifade edilecektir.
11) Yukarıda konusu geçen mevzuatın bir örneği ile cami ve Kur’an kurslarının tahliye planlarının asıl nüshaları camilerde imam odalarında, Kur’an kurslarında ise müdür odalarında klasör içinde ayrı ayrı dosyalanacak, tahliye planlarının bir örneği de herkesin rahatlıkla görebileceği yerde asılacaktır. Söz konusu mevzuat ile tahliye planlarını ilgili personel ve cami cemaatinden en az üç kişinin daha bilmesi temin edilecektir.
Müftülüklerin ve din görevlilerinin doğal afetlerdeki vazifeleri
1) Müftülüklerin ve din görevlilerinin afet öncesi yapacakları vazifeler şunlardır.
a) Kızılay ve diğer yardım ekipleriyle afetlere hazırlık konusunda ortak çalışmalar yapılacaktır.
b) Vaaz ve irşat hizmetleriyle (nasihat, tatlı söz ve öğüt) halkın felaketler karşısında tutum ve davranışlarının nasıl olması gerektiği konusu işlenecek ve özellikle sabır-tevekkül, dayanışma ve yardımlaşma konularında halk bilinçlendirilecektir.
c) Afet sonrasında kullanılmak üzere vaaz metinleri önceden hazırlanacak her müftülükte ve bu işi yapacak din görevlilerinde vaaz metinlerinin hazır bulunması sağlanacaktır.
d) İbadethaneler için tahliye planları hazırlanacak, tatbikatlar yapılacak ve mevcut planlar güncellenecektir.
e) Afet durumlarında toplumu din konusunda aydınlatacak dini ve milli bütünlüğün korunmasında etkili olacak özel vaaz ve irşat ekipleri oluşturulması için çalışmalar yapılacaktır.
f) Afet durumlarında cenaze yıkayıcı erkek ve bayan hocalar önceden tespit edilecek ve felakete uğrayan illerde görevlendirilmesi sağlanacaktır.
g) Afet sonrası kullanılamaz duruma gelen ibadethanelerin yerine kurulabilecek alternatif mekanlar hazırlanması konusunda yetkililere destek verilecektir.
h) Afet durumlarında mezarlık olarak kullanılabilecek yeterli alanların önceden belirlenmesi için çalışmalar yapılacaktır.
2) Müftülüklerimiz ile din görevlilerinin afet anında yapacakları vazifeleri şunlardır.
a) Afet anında, güvenli davranış şekilleri ve güvenli yaşam ilkelerini bilmek gerekir. Bunlar:
1) Doğru davranış kültürünün bilinmesi ve uygulanması hususunda şunlara uyulacaktır: Afet veya acil bir durum meydana geldiğinde, büyük küçük hepimiz, duruma göre doğru davranış şekillerini uygulamalıyız. Bu davranış biçimlerini öğrenmek önemlidir. Çünkü herhangi bir afet anında ister evde, okulda, çarşıda pazarda veya gökdelende ister başka bir yerde olalım kendimizi nasıl koruyacağımızı bilmek, can kaybını azaltacaktır.
2) Güvenli Davranış Şekilleri Şunlardır.
2.1. Çök-Kapan-Tutun: Bu davranış şekli deprem, uçak kazası, heyelan, bomba patlaması ve bomba tehdidi, yıldırım, hortum gibi tehlikelerde uygulanır. Örneğin zemin sarsılmaya başladığında veya büyük bir patlama hissedildiğinde herkesin aşağıdakileri yapması gerekir:
2.1.1. İç Mekândaysanız: Diz üstü çöküp yakınlarda bulunan bir masanın veya sıranın altına girerek eğilin. Mümkün olduğunca kapanın, yüzünüzü ve gözlerinizi de tutunduğunuz kolunuza yaslayarak koruyun. Tehlike geçene kadar veya eşyaların geçmesi durana kadar tutunup aynı pozisyonda kalın.
2.1.2. Koridordaysanız: İç duvarların dibine çöküp, kapanarak kafanızı ve ensenizi kollarınızla koruyun, olduğunuz yerde kalın, savrulmadan korunun.
2.1.3. Merdivendeyseniz: Bulunduğunuz yere oturun, korkuluğa bir elinizle tutunun. Korkuluğa tutunan kolunuzun üzerine yüzünüzü koyarak yüzünüzü ve gözlerinizi koruyun. Diğer elinizle başınızı ve boynunuzu korumaya çalışın.
2.1.4. Dışarıdaysanız: Binalardan, enerji hatlarından, duvarlardan ve düşebilecek başka şeylerden uzak durun. Çökün ve başınızı ve ensenizi kollarınızla koruyun. Tehlike geçinceye kadar aynı pozisyonda kalmaya çalışın.
2.1.5. Arabadaysanız: Sarsıntı geçene kadar hareket etmeyin ve aracınızı terk etmeyin. Sarsıntı geçtikten sonra arabanızı güvenli bir yere çekin. Köprü ve alt geçitlerden geçmeyin, binalardan, elektrik direklerinden uzak durun. Acil durum ya da afet anında bulunduğunuz yerde en uygun ÇÖK-KAPAN-TUTUN pozisyonunu alın. Tehlike geçinceye kadar aynı pozisyonda kalmaya çalışın.
b) Tahliye et-boşalt: Tahliye, insan ve hayvanların bulundukları yerden uzaklaştırılması demektir. Yangın anı, patlama ve sonrasında, sel, su baskını öncesi ve anında, kimyasal kazalar, terör, bomba tehdidi ve heyelan tehlikesi öncesinde uygulanır.
1) Tahliyede önemli olan şey hemen ve sessizce uyarılara ve yetkililerin söylediklerine uymaktır. Yetkililerin tahliye isteğine karşı koymak veya tahliye konusunda kararsızlık gösterip gecikmek veya aceleci davranmak çok tehlikeli sonuçlar doğurabilir.
2) Tahliye etmeniz gerektiğinde; yetkililerin hoparlör, radyo gibi çeşitli iletişim araçlarından yapacakları uyarılar doğrultusunda hareket edin. Koruyucu giysiler ve sağlam ayakkabılar giyin. Evinizi ya da iş yerinizi kilitleyin. Yetkililerin belirttiği tahliye yollarını kullanın. Sessiz, koşmadan ama çabuk davranarak tahliye edin. Eğer vaktiniz varsa elektrik, su ve doğal gaz vanalarını kapatın. Tanıdıklarınıza nereye gittiğinizi haber verin. Yalnız yaşayan yaşlı ve engelli komşularınıza yardımcı olun. Evcil hayvanlarınız için de önlem alın.
c) Güvenli Yaşam İlkeleri: İlk 72 saatte yardım ekipleri gelene kadar kendinize ve çevrenizdekilere yardım etmeniz gerektiğini hatırlayın. Bunun için afetlerde aşağıdaki güvenli yaşam ilkelerini uygulayın:
1) Paniğe kapılmamaya çalışın. Kesinlikle oradan oraya koşmayın, balkona çıkmaktan, merdivene inmekten, asansöre binmekten kaçının.
2) Önce kendi emniyetinizden emin olun, sonra çevrenizde yardım edebileceğiniz birileri olup olmadığını kontrol edin.
3) Ayaklarınızı, ellerinizi ve kafanızı koruyun. Toz için bir maske veya maske yerine geçebilecek bir şeyle ağzınızı ve burnunuzu kapatın.
4) Bulunduğunuz ortamı kurallara uygun bir şekilde tahliye edin.
5) Hafif arama kurtarma bilgisine sahipseniz, bilinçli olarak çevrenizdekileri kurtarmaya çalışın.
6) İlkyardım konusunda bilgi sahibi iseniz etrafınızdaki yaralılara ilkyardım uygulayın. (Bunun için mutlaka hafif arama kurtarma ve ilkyardım eğitimi alın.)
7) Kırılmış camlar, ortalığa dökülmüş kimyasal madde, yerinden oynadığı için düşme tehlikesi olan eşyalar olup olmadığına bakın.
8) Eğer karanlıktaysanız fener kullanın. Bir gaz sızıntısından emin oluncaya kadar kibrit kullanmayın ve ışıkları yakmayın.
9) Yangın kontrolü yapın. Küçük çaplı yangınları söndürmeye çalışabilirsiniz. Büyük çaplı yangınları söndürmeye çalışmayın. Derhal uzaklaşın. Tüpleri, elektriği, suyu ve varsa doğalgazı kontrol edin. Gerekliyse hepsini ana vanadan kapatın. Evdeki tüm elektrikli aletleri kapatıp fişten çekmeyi unutmayın.
10) Yerlere düşmüş tellerden kesinlikle uzak durun ve bunlara temas eden eşyalara dokunmayın.
11) Yetkililerin verdiği direktif ve bilgileri dinlemek için pilli bir radyo kullanın.
12) Evinizi terk ederken ilaç, kimlik ve kıymetli eşyalarınızı, gerekli giyecek ve battaniye gibi koruyucu eşyaların bulunduğu çantaları yanınıza alın.
13) Sevdiklerinize ulaşmak için arabaya atlayıp yollara çıkmayın, trafiğin tıkanması, ambulans, itfaiye ve yardım arabalarının ihtiyacı olanlara zamanında ulaşmasını engelleyecektir.
14) Çok acil durumlar dışında telefonu kullanmayın.
15) Afet durumlarında sadece uzmanların ve resmi kaynakların açıklama ve uyarılarına uyun. Kulaktan kulağa yayılan söylentilere itibar etmeyin.
3) Müftülüklerimiz ile din görevlilerinin afet sonrasında yapacakları vazifeleri şunlardır.
a) Afet durumlarında psikolojik ilk yardım ve halkın doğru bilgilendirilmesi konularında önemli rol oynadığınızın farkında olun ve hazırlıklarınızı bu yönde yapın,
b) Çevredeki karamsar tabloyu gören insanların ve yakınlarını kaybedenlerin inançlarını kuvvetlendirerek rahatlamalarını sağlayın,
c) Afetin oluş nedenlerini ve üzerimize düşen görevleri halka anlatarak doğru şekilde yönlendirin,
ç) Halkın hurafe ve söylentilere inanarak yanlış davranışlarda bulunmalarına engel olun,
d) Afet sonrasında Kızılay öncü ekibi tarafından ilk 48 saat içerisinde ÖN HASAR ve İHTİYAÇ TESPİTİ yapılmakta ve gerekli bilgiler toplanmaktadır. Ekibin yapacağı çalışmaları kolaylaştırmak ve yardım operasyonunun en kısa sürede başlatılabilmesi için ekipler bölgeye ulaşana kadar gerekli bilgilerin toplanması konusunda yerel yönetimlere yardımcı olun,
e) İbadet yerlerinde hasar kontrollerinin yapılmasını sağlayın,
f) Cenaze hizmetlerinin dini koşullara uygun olarak yürütülmesini sağlayın,
g) Mahallelerdeki defin işlemleriyle ilgili bilgilerin kaydedilmesini sağlayın,
ğ) İbadethanelerde görevlerin aksamaması ve hizmetlerin etkin bir şekilde sürdürülmesi için yetkilileri destekleyin,
h) Afet sonrasında kullanılamaz duruma gelen ibadethanelerin yerine alternatif mekanlar bulunmasını sağlayın,
ı) Afet sonrasında kullanılamaz duruma gelen ibadethanelerdeki eşyaların muhafazası için gerekli çalışmaları yürütün,
i) Çadır kentlerde veya prefabrik konutlarda kalan vatandaşların din görevlilerince ziyaret edilmesini sağlayın,
j) Çadır kentlerde veya prefabrik konutlarda ibadethanelerin oluşturulmasını ve din hizmetlerinin aynı şekilde yürütülmesini destekleyin.
Âyet ve hadis meâllerinin yükleneceği elektronik cihazlar
1) Başkanlığımızca camilerin dışına halkın rahatça görebileceği yere monte edilecek elektronik cihazın hafızasına yerleştirilecek âyet ve hadis meâlleri gün boyunca kısa zaman aralıklarıyla cihazın ekranına yansıtılarak vatandaşların istifadesine sunulmak suretiyle, cami dışı din hizmetlerini geliştirerek toplumu dinî ve ahlâkî konularda aydınlatmak maksadıyla bir proje hazırlanmış ve söz konusu projenin Din İşleri Yüksek Kurulu’nun 30/03/2006 tarihli ve 2006/80 no’lu kararı ile uygun olduğuna karar verilmiştir. Zikredilen projenin hayata geçirilmesinde aşağıdaki esaslar dikkate alınacaktır:
a) Projede yer alan âyet ve hadis meâlleri,
www.diyanet.gov.tr/iller.asp adresinden
“diyanetbim”şifresi yazılıp, “
gönder” tuşuna basılmak suretiyle alınabilecektir.
b) Elektronik cihaza ait tasarlanan ebatlar cihazın monte edileceği yere göre farklı ölçülerde olabilecektir.
c) Müftülüklerce cami dışı din hizmetleri sunumuna ihtiyaç duyulan özellikli mahallerdeki camiler ve hangi ölçüde cihaz monte edileceği tespit edilecektir.
ç) Masraflar mahallince karşılanacaktır.
d) Projenin uygulanması ile ilgili olarak
ek-7 form doldurularak her yıl 31 Aralık günü mesai bitimine kadar
dinhizmetlerisubesi@diyanet.gov.tr e-mail adresiyle Başkanlığımıza gönderilecektir.
Camilerde GSM karıştırıcı cihaz kullanılması
Diyanet İşleri Başkanlığı Görev ve Çalışma Yönergesi’nin 90’ıncı maddesinin, (ı) ve (t) bentleri uyarınca ibadet yerlerinin huzur ve sükûnetini sağlamaya yönelik olarak müftülüklerce belirlenecek camilere, dernek/vakıf işbirliği ile ilgili kurumlardan izin alınmak suretiyle GSM karıştırıcı cihaz takılabilecek ve masraflar mahallince karşılanacaktır.
Kadınların cami hizmetlerinden yararlanmaları
Kadınların cami hizmetlerinden sağlıklı ve yeterli seviyede yararlanmalarını temin etmek için;
a) Kadınların cuma, bayram, teravih ve vakit namazlarını kılabilmeleri için camilerin namaz mahallinde yeterli ölçüde yer belirlenecektir.
b) Camilerin açık olduğu saatlerde bu konuda cami görevlileri gerekli rehberliği yapacaklardır.
c) Cami sahibi hakiki veya hükmi şahıslarla işbirliği yapılarak mahallî imkânlarla, cami üştemilatında kadınlar için tuvalet ve abdest alma yerleri hazırlanacaktır.
Cami hizmetlerinin daha etkin hale getirilmesi
1) Toplumu din konusunda aydınlatma görevinin en yaygın bir şekilde icra edildiği mekânların başında camiler gelmektedir. Camilerimiz, birer ibadethane olmalarının yanı sıra, sevgi ve samimiyet duygularının, birlik ve beraberlik bağlarının kuvvetlendiği, her kesimden insanın ayırıma tabi tutulmaksızın yan yana gelebildiği, ilim ve irfanın geliştiği, sosyal yardımlaşma ve dayanışmanın pekiştiği kutsal mekânlardır. Camilerimizin tarihten gelen müstesna fonksiyonlarını günümüzde de en güzel bir şekilde icra edebilmesi, millî ve manevî varlığımızın geleceği ve toplumsal barışımız açısından hayatî önem arz etmektedir. Camilerimizin çok yönlü işlevsel hale getirilebilmesi; cami görevlilerinin dinî-meslekî bilgi birikimi yanında sosyal açıdan da daha aktif görevlere yönelmeleriyle mümkün olacaktır. Bu nedenle bütün müftülerimiz ve cami görevlilerimizin, Görev ve Çalışma Yönergesindeki yer alan görevlerine ilaveten aşağıda belirtilen hususlara da riayet edeceklerdir:
a) Müftülerimiz;
1) Topluma gerçek anlamda rehber ve örnek olabilecek tarzda meslekî ve kültürel açıdan kendilerini yetiştirmeleri ve yenilemeleri, bu çerçevede cami derslerine katılmaları, dinî ve genel kültür alanında yeni çıkan yayınları takip etmeleri, görev çevresinde tertip edilen seminer, konferans, sempozyum, panel vb. kültürel etkinliklere iştirak etmeleri hususunda cami görevlilerini teşvik edeceklerdir.
2) Her ay tanıtımı yapılan ve okunması teşvik edilen kitabın din görevlilerince okunup okunmadığını takip edecek ve değerlendireceklerdir.
3) Görevlilerin Kur’ân-ı Kerîm’in tamamını meâliyle birlikte okumaları, ezberledikleri ayet, sure, dua ve tesbihatın manalarını öğrenmeleri, ezberlerinin pekiştirilmesi ve artırılması hususunda çalışma yapacaklardır.
4) Mahalli imkanlarla, il ve ilçe müftülüklerinde bulunan kütüphaneleri, din görevlilerimizin mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlayacak kitap ve dergilerle zenginleştirilmeye gayret edeceklerdir.
5) Personelin sorunları ile ilgilenecek ve çözüm arayacaklardır.
b) Cami görevlileri;
1) Kılık, kıyafet, tavır, davranış ve aile yaşantıları bakımından topluma iyi örnek olacaklar, estetik açıdan uygun olmayan kıyafetlerle topluma girmeyecekler ve halkın yadırgayacağı davranışlardan uzak duracaklardır.
2) Her türlü siyasî görüş ve düşüncenin dışında kalarak toplumun bütün kesimlerine eşit mesafede duracaklar; hoşgörülü, başkalarının inanç, düşünce ve vicdanî kanaatlerine saygılı, farklı görüşleri anlayışla karşılayan, toplumdaki yanlışlıkları, doğruyu ve güzeli anlatarak düzeltmeye çalışan, herkese karşı tatlı dilli, güler yüzlü, açık kalpli ve samimî kişiler olacaklardır.
3) Görev anlayışlarında korku değil, sevgi hareket noktası olacaktır. Mahallin örf ve âdetlerine saygılı olacaklar, İslâm’a uygun olmayan uygulamaları, kırıcı olmadan ve tedricî bir yöntem takip ederek düzeltmeye çalışacaklardır.
4) Görev yaptığı çevredeki halkı çok yönlü olarak tanımak için özel bir gayret içine girecekler, ihtiyaç sahiplerinin sıkıntılarının giderilmesi hususunda varlıklı kimselerle muhtaç kişiler arasında irtibat kurulmasında aktif rol oynayacaklar, gerekiyorsa sorunların çözümü için resmî veya gayri resmî kuruluşlarla irtibata geçerek rehberlik hizmetinde bulunacaklardır.
5) Çevrelerindeki insanların ve özellikle gençlerin uyuşturucu, alkol ve kumar gibi zararlı alışkanlıklardan korunması hususunda ailelerle işbirliği yapacaklardır.
6) İmkânlar ölçüsünde cami içinde veya müştemilatında okuma odaları oluşturarak, buralara konacak müftülükçe uygun görülen kitapları halkın istifadesine sunacaklardır.
7) Halkın ve özellikle gençlerin camilere ilgisini artırmak amacıyla, sosyal ve kültürel faaliyetlere yöneleceklerdir.
8) Uygun mekânı olan müftülük ve cami dernekleri ile işbirliğine giderek, halka ve özellikle kadınlara yönelik konuşma, konferans ve seminerler tertip edeceklerdir.
9) Görev mahalli çevresinde bulunan okullar, çocuk ıslahevleri, hastaneler ve huzurevleri gibi kurumları belirli aralıklarla, özellikle mübarek gün ve gecelerde ziyaret edeceklerdir.
10) Görev mahallindeki insanların nişan, düğün, cenaze vb. merasimlerine ayırım yapmaksızın ve herhangi maddî menfaat beklentisi içinde olmadan iştirak ederek sevinç ve kederlerine ortak olacaklardır.
11) Hizmetlerini aksatacak ve toplumda itibar ve güven duygusunu sarsacak söz ve davranışlardan uzak durarak, mesailerini aslî görevleri olan din hizmetine tahsis edeceklerdir.
12) Çevrenin korunması hususunda duyarlı olacaklar ve halkı bu konuda uyaracaklardır.
Camilerin ibadete kapatılma işleri
1) İbadethanelerin kapatılması şu esaslara göre yapılır:
a) İzinsiz açılan ve yönetimi Başkanlığa devredilmeyen veya Başkanlıkça görevlendirilen din görevlisine görev yaptırılmayan ibadethaneler ile bu Yönetmelik esaslarına aykırı olarak sürekli ibadethane amacıyla kullanılan mekanlar mülki idare amirliklerince faaliyetten men edilir.
b) Sahibinin isteği, ibadethane olarak kullanım şartlarının ortadan kalkması, tabii afetlerden olumsuz etkilenmesi, imar planlarındaki değişiklikler ve ihtiyaç kalmaması durumunda müftülükçe ilgili kurum ve kuruluş temsilcilerinden oluşturulacak bir komisyon tarafından inceleme yapıldıktan sonra kapatılması uygun görülen cami ve mescidler mülki amir onayı ile ibadete kapatılır. Böylece ibadethane statüsü son bulur. Durum bir yazı ile Başkanlığa bildirilir.
c) İbadethanelerin faaliyet amacı dışında kullanılması halinde durumun düzeltilmesi için mülki idare amirlerince 30 gün süre verilir. Bu sürenin sonunda mevcut durumun düzeltilmemesi halinde, ibadethaneler mülki idare amirliklerince kapatılır.
d) Mülki idare amirliklerince kapatılan ibadethaneler yukarıdaki maddelerde belirtilen şartların yerine getirilmesi halinde yeniden açılabilir.
e) Adli takibata ilişkin hususlar ile 5442 Sayılı İl İdaresi Kanunundan kaynaklanan yetkiler saklıdır.
Cenaze hizmetleri
Cenaze hizmetleri ve cenaze namazı kılınacak camilerde alınacak tedbirler şunlardır:
1) Gasilhanesi bulunan, cenaze teçhiz ve tekfin işleri yapılan camilerde, gasilhaneler daima temiz ve cenaze yıkamaya hazır halde olacak, tabut ve diğer malzemeler görüntü kirliliğine yol açmayacak tarzda ve görenleri korkutup ürkütmeyecek yerlerde muhafaza edilecektir.
2) Gerektiğinde teçhiz ve tekfin işleri cami görevlileri tarafından yerine getirilecek ve yapılan hizmetler karşılığında herhangi bir ücret talep edilmeyecektir.
3) Musalla taşı caminin fiziki şartlarına göre, avlunun uygun bir yerine konulacaktır.
4) Ses düzeni, bütün cemaat tarafından rahatlıkla duyulacak şekilde ayarlanacaktır.
5) Cenaze merasimine katılımın yoğun olacağının bilinmesi halinde ilgili resmi kurumlarla işbirliği yapılarak cami çevresinde gerekli güvenlik tedbirlerinin alınması sağlanacaktır.
6) Cenaze musallaya konduktan sonra usulüne uygun olarak saf tutulması sağlanacak ve cenaze namazı tarif edilerek cami imam hatipleri tarafından kıldırılacaktır.
7) Cemaatin bir kısmı cami dışında bir kısmı cami içinde olmak üzere de cenaze namazı kılınabilir.
8) Birden fazla cenazenin olması durumunda, her bir cenaze için ayrı ayrı namaz kılınması esas olmakla birlikte duruma göre topluca da kılınabilir.
9) Cenazenin, ölümün gerçekleştiği yerde defnedilmesinin uygun olduğu konusunda vatandaşlarımız bilgilendirilecektir.
Şehit cenaze merasimlerinin, ibadetin huzur ve huşuuna uygun olarak gerçekleştirilmesi, cenaze adabına yakışmayan söz ve davranışların önlenmesi için gerekli tedbirler alınacaktır. Buna göre;
1) Şehit cenazeleri için namazın kılınacağı camide özel tedbir alınacak, ihtiyaç duyuluyorsa camiye görevli takviyesi yapılacak, merasimin dini usullere, şehit ve cenaze adabına uygun olarak icra edilecektir.
2) Şehit cenaze merasimlerinin dini bölümü ilgili kurumlarla koordine sağlanarak il müftülükleri tarafından organize edilecek ve şehit cenaze namazları zaruri haller dışında il müftüleri tarafından kıldırılacaktır.
3) Namazdan sonra birlik ve beraberlik mesajları veren ek-8 metinden de istifade edilerek kısa ve özlü bir konuşma yapılıp dua edilecektir. 4) Cenaze namazına iştirak etmek üzere gelen vatandaşlarımıza, cami avlularının da ibadet mekanı olduğu, “alkışlamak, ilahi okumak, slogan atmak” gibi ibadetin huzur ve huşuunu bozacak ve cenaze adabına yakışmayacak davranışlarda bulunmanın dinen uygun olmayacağı ve bunun şehidin ruhunu rahatsız edeceği yönünde ikazlar yapılacaktır.
5) Şehit ailelerinin acı ve üzüntülerini paylaşmak üzere taziye ziyaretlerinde bulunulacaktır.
6) Şehitlerimize karşı dini ve milli görevimizi ifa etmek ve toplumsal bilincimizi diri tutmak için camilerimizde şehit ve gazilerimiz için dualar yapılacak ve hatimler indirilecektir.
Din görevlileriyle toplantılar
Müftüler; din görevlileriyle aşağıdaki usule göre aylık mutad toplantı düzenleyeceklerdir:
1) Toplantılar
ek-9 gündem dikkate alınarak yapılacaktır.
Müftülükler, Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü ile koordine içerisinde personeli bilgilendirmek amacıyla Başkanlık merkez üst düzey yöneticilerini imkânlar ölçüsünde bu toplantılara katılmalarını talep edeceklerdir.
2) Her ay ihtiyaç duyulan dini, sosyal veya kültürel bir konu ele alınacaktır.
3) Din görevlilerinin kendilerini geliştirmelerine katkı sağlamak amacıyla her ay bir kitabın tanıtımı yapılarak okunması teşvik edilecektir.
4) Din görevlilerinin, müftülük misafirhanelerinden veya uygun Kur’ân kurslarından gerektiğinde yararlandırılması için icâbeden tedbirler alınacaktır.
5) Bölgenin coğrafi, ekonomik, sosyal ve kültürel sorunları tespit edilecek, çözüm önerileri konusunda fikir alışverişi yapılacaktır.
6) Başarılı görevliler tespit edilerek toplantılarda taltif edilecektir.
7) Gündeme ilişkin evrak ilgili dosyada muhafaza edilecektir.
8) İlçe müftülükleri düzenledikleri aylık toplantı raporlarını il müftülüklerine göndereceklerdir. İl müftülükleri söz konusu raporları tevhit edecek ve İl Aylık Toplantı Raporu ek-10 çizelgeye
uygun olarak ayliktoplanti@diyanet.gov.tr e-mail adresi ile Başkanlığa gönderecektir.
Camiler ve Din Görevlileri Haftası etkinlikleri
1) Dinimizde cami ve cemaatin önemi, camilerin kültür hayatımızın gelişmesine katkıları, camilerin tarihî gelişimi ve içtimaî fonksiyonları, din görevlilerinin toplumdaki yeri, Millî Mücadelede din görevlilerinin yeri, din hizmetlerinin önemi ve sorunları, vb. konularda toplumu daha etkin ve yoğun bir şekilde bilgilendirmek; camilerin ve çevresinin yılda hiç olmazsa bir defa genel bakım ve temizliğini yapmak, dinî bütünlük ile millî birlik ve beraberliğimize katkıda bulunmak amacıyla, her yıl ekim ayının ilk haftası (01-07 Ekim), “Camiler ve Din Görevlileri Haftası” olarak kabul edilmiştir.
2) Her yıl yurt içinde ve yurt dışında düzenlenen Camiler ve Din Görevlileri Haftası ile ilgili işlemler, 13 Şubat 2010 tarihli ve 27492 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kutlu Doğum Haftası ile Camiler ve Din Görevlileri Haftası Kutlama Yönetmeliği ve Başkanlığımızca gönderilecek talimatlar doğrultusunda yürütülecektir.
3) Hafta boyunca yapılan çalışmalar Komisyon tarafından değerlendirilerek, bir rapor halinde her yıl en geç Kasım ayının ilk haftasında Başkanlığımız Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü
camilerhaftasi@diyanet.gov.tr e-mail adresine bildirilecektir.
Ulusal ve yerel televizyonlarda düzenlenecek dini programlar ile ilgili işlemler
Dinî-millî gün ve geceler ile kandillerde, ulusal ve yerel, resmî ve özel TV’ler tarafından camilerde icra edilecek mevlit programlarında aşağıdaki usul ve esaslara riayet edilecektir:
a) Camilerde uygulanacak söz konusu mevlit programları il müftülüklerince hazırlanacak, valilik onayı alındıktan sonra uygulanacaktır.
b) Söz konusu program icra edilmeden önce valilik onayı Başkanlığa gönderilecektir.
c) Taşra teşkilatı personeli, ulusal TV’ lerdeki dinî programlara Başkanlık onayı, yerel radyo ve TV’ lerdeki programlara ise ilgili mülki amirin onayı alındıktan sonra katılabileceklerdir.
Ramazan ayı hizmetleri
Ramazan ayı hizmetleri, her yıl güncellenerek yayımlanan ramazan ayı talimatına göre yürütülecektir.
Cami dersleri
İl, ilçe, belde ve köylerdeki camilerde aşağıdaki esaslar çerçevesinde halka yönelik cami dersleri verilecektir:
a) Cami derslerinde Kur’ân-ı Kerîm Öğretimi ile Temel Dinî Bilgiler dersleri verilecektir.
b) Cami derslerinde, Eğitim Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nce hazırlanan “Camilerde Kur’an Öğretimi Programı” uygulanacaktır.
c) Cami dersleri; erkeklere ve kadınlara yönelik olmak üzere ayrı ayrı düzenlenebilecektir.
d) Cami dersleri, 01 Ekim-30 Nisan tarihleri arasında sürdürülecektir. Ancak Ramazan ayına denk gelmesi halinde derslere ara verilecektir.
e) Cami dersleri haftada üç (3) günü ve günde iki saati geçmeyecek şekilde katılımcıların talepleri de dikkate alınarak yapılacaktır.
f) Hangi camilerde cami dersi yapılacağı ilgili müftülükçe belirlenecektir.
g) Cami dersleri, cami görevlileri tarafından verilecektir. Ancak kadınlara yönelik cami dersleri, bayan din hizmetleri uzmanları, kadın vaizler ve Kur’an kursu öğreticileri tarafından verilecektir.
ğ) Cami derslerini verecek personel, Eğitim Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nce düzenlenen Hizmet İçi Eğitim Seminerine alınacaktır.
h) Cami derslerinin verileceği camilerde imkanlar ölçüsünde sınıf oluşturulması, eğitim araç, gereç ve materyallerinin hazırlanması hususunda müftülükler gerekli yardım ve desteği sağlayacaktır.
ı) Bu derslere daha çok katılımın sağlanması için gerekli duyurular, usûlüne uygun olarak zamanında yapılacak, programın uygulandığı camiler Din Hizmetleri Bilgi Yönetim Sistemine işlenerek Başkanlığımıza bildirilecektir.
j) Cami dersleri uygulamasından müftüler birinci derecede sorumlu olacaktır.
k) Cami dersleri ile ilgili faaliyet raporları, her yıl müftülüklerce hazırlanarak Başkanlığa gönderilecektir.
l)Cami derslerinde kaynak eser olarak Başkanlık yayınları esas alınacaktır.
m) Cami dersleri mülki amirin onayı ile uygulanacaktır.
SOSYAL VE KÜLTÜREL İÇERİKLİ DİN HİZMETLERİ
Sosyal ve kültürel içerikli din hizmetleri sunulurken aşağıdaki ilkelere titizlikle riayet edilecektir.
1)Toplumun dinî, ilmî, ahlâkî, konularında olduğu gibi sosyal, kültürel konularda da bilgi ve görgüsünün artırılması hedef alınacak, fitne, tefrika ve bölücülüğün kötülüğü, sevgi, merhamet duygusu, af ve hoş görü gibi ahlaki erdemlere sahip olma, akraba, komşu ve insan hakları, düzenli ve tutumlu yaşama, sosyal dayanışma ve yardımlaşmanın önemi, lüks, israf ve düzensiz yaşamanın zararları gibi ferdi ve içtimai huzurumuzun artması ve birliğimizin pekişmesi gibi, millî-manevi değerlerin korunmasına önem verilecektir.
2)Samimî, duygulu, toplumun içinde bulunduğu manevî hastalıkları tedavi edici, yapıcı, sevdirici ve müjdeleyici ifadeler kullanılacak; suçlayıcı, nefret ettirici ifadelerden; dinî ve ilmî ölçülere uymayan mesnetsiz sözlerden kaçınılacaktır.
3)Din görevlilerimiz çalıştıkları bölgenin dinî, sosyal, kültürel ve örfi yapılarını göz önünde bulunduracaktır.
4)Toplumun dayanışma, hoşgörü ve diğergamlık duygularının gelişmesini sağlayacak programlar düzenleyecektir.
Çocuklara ve Gençlere Yönelik Hizmetler
1)Müftülüklerimizce düzenlenen çeşitli dini, sosyal ve kültürel içerikli etkinliklerde çocuklara yönelik özel programlara (oyun çadırları, oyun alanları hazırlama, çeşitli hediyeler verme ve gösteriler sunma gibi) yer verilecektir.
2)Gençleri zararlı alışkanlıklardan korumak amacıyla ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde çeşitli faaliyetler yapılacaktır.
3)Gençlerin dini eğitimlerine ve manevi gelişimlerine katkı sağlamak amacıyla dini, sosyal ve kültürel içerikli çeşitli etkinlikler düzenlenecektir.
Diyanet Okuma Salonları
1)Müftülüklerce görev mahallindeki ilgili birim, kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde cami dışında ihtiyaç duyulan yerlere Diyanet Okuma Salonları açılacaktır.
2)Okuma salonlarına dini, ilmî, ahlâkî, sosyal, kültürel, sağlık vb. konularda toplumumuzu aydınlatıcı yayın ve dokümanlar temin edilecektir.
3)Bu salonlarda müftülükçe yeterli sayıda personel görevlendirilecektir.
İlgiye ve Bakıma Muhtaç Kesimlere Yönelik Hizmetler
1)Müftülükler, görev mahallindeki şehit ve gazi aileleri, dul ve yetimleri, fakirleri, hastaları, yeterli imkana sahip olmayan öğrenciler ve yaşlılarla yakından ilgileneceklerdir.
2)Müftülüklerce bayramlarda, dini gün ve gecelerde ve değişik vesilelerle huzurevleri, yetiştirme yurtları, çocuk yuvaları ve hastaneler ziyaret edilecektir.
Engellilere yönelik din hizmetleri
1)Engelli vatandaşlarımızın, sosyal ve kültürel içerikli din hizmetleri konularında ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlamak amacıyla;
a)İlgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılarak, müftülüklerce belirlenecek camilerde hutbelerin işaret diliyle anlatılması sağlanacaktır.
b)Ortopedik engellilerin camilere rahatça girebilmeleri için fizikî düzenlemeler yapılacaktır.
c)İşitme engelliler için cami girişlerine namaz vakitlerini gösterir levhalar konulacaktır.
ç)İslâm Dininin engellilere tanıdığı ruhsat ve kolaylıklar, hutbe, vaaz, konferanslar, paneller ve mahallî radyo ve televizyon programlarında anlatılacaktır.
d)10-16 Mayıs “Sakatlar Haftası” ve 03 Aralık “Dünya Özürlüler Günü”nde konuyla ilgili konferans, seminer veya panel düzenlenecek, vaazlarda konuya yer verilecek, mahallî radyo ve Tv programlarında bu konularda toplum bilgilendirilecektir.
f)Engelli vatandaşlarımızın kurduğu dernekler ve vakıflar düzenli olarak ziyaret edilecek talep olması durumunda din hizmetleri gerekirse bu vatandaşlarımızın evlerine kadar götürülecektir.
Sağlık Kuruluşlarında Din Hizmeti
1) Sağlık Bakanlığı ve Başkanlıkça belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde müftülüklerce hastanelerde din hizmeti sunulacaktır.
2) Organ bağışı, kan bağışı gibi hayati öneme sahip sağlık konularında ilgili kurum, kuruluş, dernek ve vakıflarla işbirliği yapılacaktır.
Şehitler ve Gaziler Günü
1) 4768 sayılı Kanunla 18 Mart “Şehitler Günü”, 19 Eylül de “Gaziler Günü” olarak kabul edilmiştir. Şehitler ve Gaziler Günlerinde, şehit ve gazilerimizi rahmet ve minnetle anmak amacıyla;
a) İllerdeki merkezî camilerde hatim ve mevlit merasimleri tertip edilecektir.
b) Bu günlere takaddüm eden cuma günü yapılacak vaazlarda, şehitlik ve gaziliğin ulviyeti ve mertebesini anlatan konular işlenecektir.
c) Mahallî radyo ve televizyonlarla işbirliği yapılarak, düzenlenen programların daha geniş halk kitlelerine duyurulması sağlanacaktır.
ç) Şehitler ve Gaziler Günlerinde ziyaretler, konferanslar, paneller düzenlenecek, ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde çeşitli etkinlikler yapılacaktır.
Ceza ve Tutukevleri ile Çocuk Eğitim Evlerinde Yürütülen Din Hizmetleri
1)10.02.2011 tarihinde Adalet Bakanlığı ile Başkanlığımız arasında imzalanan protokol çerçevesinde hükümlü ve tutuklulara din hizmeti sunulacaktır.
2)Mübarek gün ve geceler vesilesiyle ceza ve tutukevlerinde özel programlar düzenlenecektir.
3)Ceza ve tutukevlerinin kütüphanelerine Başkanlığımız yayınları temin edilecektir.
4)Ceza ve tutukevlerinde gerçekleştirilen faaliyetler Din Hizmetleri Bilgi Yönetim Sistemine kaydedilerek Başkanlığımıza ulaştırılacaktır.
Diğer Hizmetler
1) Sosyal ve kültürel içerikli din hizmetleri sunarken yerel basın, sivil toplum kuruluşları, radyo ve televizyonlarla iş birliği yapılacaktır.
2) Müftülüklerimizce düzenlenecek sosyal ve kültürel içerikli din hizmetleri çerçevesinde konferans, panel ve açık oturumların mahallî televizyon, radyo ve gazetelerde yer alması sağlanacaktır.
3) Müftülüklerce, sosyal ve kültürel içerikli geziler düzenlenecektir.
4) Müftülüklerce mahallin yetiştirdiği, halkın sevgi, saygı ve takdirini kazanmış alim ve kanaat önderlerinin doğum veya ölüm günlerinde anma törenleri ve konferanslar düzenlenecektir.
5) İslam dinine mensup dinî yorum çevreleri, dinî-sosyal teşekküller ve geleneksel dinî oluşumlara yönelik çalışmalar, ilgili kurum ve birimlerle işbirliği halinde gerçekleştirilecektir.
6) Toplumsal huzuru tehdit eden göç, çarpık kentleşme, şiddet, trafik kurallarının ihlali, bilinçsiz tüketim, israf ve savurganlık gibi olumsuzlukların önlenmesi hususunda ilgili kurum ve kuruluşlarla ortak çalışmalar yapılacaktır.
7) Sosyal ve kültürel içerikli din hizmetleri konusunda din görevlilerinin bilgilendirilmesi için ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılacaktır.
Helal Gıda
1) Helal gıda ile ilgili her türlü çalışmalar Başkanlığın ilgili birimleri ile koordineli olarak yapılacaktır.
Kurban hizmetleri
1) Kurban hizmetlerinin yürütülmesinde; Kurban Bayramında ibadet maksadıyla kurban kesmek isteyen vatandaşların kurbanlarını dinî hükümlere ve sağlık şartlarına uygun bir şekilde kesmelerine veya kestirmelerine yardımcı olmak ve kurban kesilecek yerleri belirlemek amacıyla, 21/11/2001 tarihli ve 24590 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 24/10/2001 tarihli ve 2001/3214 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın eki, “Kurban Hizmetlerinin Diyanet İşleri Başkanlığınca Yürütülmesine Dair Karar” ile 18/08/2002 tarihli ve 24850 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan “Kurban Hizmetlerinin Diyanet İşleri Başkanlığınca Yürütülmesine Dair Yönetmelik” ve bu yönetmelik ile Bakanlıklar Arası Kurban Hizmetleri Kurulu kararına istinaden çıkarılan “Kurban Hizmetlerinin Uygulanmasına Dair Tebliğ” hükümlerine göre hareket edilecektir.
2) “Bakanlıklar Arası Kurban Hizmetleri Kurulu” kararları çerçevesinde; il ve ilçelerde başlatılan “Kesim Elemanı Yetiştirme ve Geliştirme Kursları” düzenlenmesine devam edilecek ve “Kurban Satış ve Kesim Yeri Oluşturma” projeleri hayata geçirilerek kurban hizmetlerinin en iyi bir şekilde yapılmasına gayret edilecektir.
3) İl ve ilçe Kurban Hizmetleri Komisyonları sekreterya görevini yürüten müftülüklerimiz; “Kurban Hizmetlerinin Diyanet İşleri Başkanlığınca Yürütülmesine Dair Yönetmelik ve Kurban Hizmetlerinin Uygulanmasına Dair Tebliğ”de belirtilen görevler ve hizmetler konusunda gündemi takip ederek, Komisyon üyesi kurum ve kuruluşlar ile yakın bir diyalog içinde bulunacaklar, komisyonun düzenli olarak çalışmasını sağlayacaklardır.
4) Müftülüklerimiz, yurt dışı din hizmetleri müşavirlik ve ataşeliklerimiz her yıl Başkanlıkça gönderilecek “Vekaletle Kurban Kesim Organizasyonu”yla ilgili talimatlarda belirtilen usûl ve esaslara göre çalışma yapacaklardır.
İbadet Vakitleri
1) Başkanlığımızın hazırlamış olduğu namaz vakitleri, ramazan imsakiyeleri ve bayram namaz vakitleri haricinde farklı kaynaktan verilen vakitler görsel veya basılı olarak yayınlanmayacaktır.
2) Ramazan, Şevval ve Zilhicce aylarına ait Başkanlığımızın hesapladığı hilal gözlem değerlerine göre Müftülüklerce gözlem yapılacak ve gözlem sonuçlarının raporu hazırlanarak Başkanlığımıza gönderilecektir.
3) Yeni inşa edilecek camilerin kıble istikametleri, camilerin temel atma safhasında müftülüklerce belirlenecektir. Daha önce kıblesi tespit edilmiş bulunan bazı camilerin, cevaz sınırları içerisinde bulunan kıble ihtilafları sebebiyle halk arasında huzursuzluğa meydan verilmeyecek, gerektiğinde bu konuda Başkanlığımızdan görüş istenecektir.
4) Namaz vakitleri, Kameri ayların belirlenmesi ve kıble konularında din görevlilerini bilgilendirme seminerleri yapılacaktır.
AİLE VE DİNİ REHBERLİK DAİRE BAŞKANLIĞI
Aile ve Dini Rehberlik Daire Başkanlığı, toplumun temelini oluşturan aile kurumunun sağlıklı bir şekilde varlığını devam ettirebilmesi için, Türk aile yapısını da korumanın bilinci içerisinde aileye ve aile bireylerine yönelik çalışmalar yapar. Ayrıca toplumun dini hayatını sağlıklı, doğru ve huzurlu bir şekilde yerine getirebilmesi için topluma dini rehberlik hizmetleri sunar.
Dairemizin belli başlı hizmet alanları şunlardır;
1. Aileye Yönelik Faaliyetler ve Aile İrşat ve Rehberlik Büroları
Din görevlileri resmi hizmet tanımlarına uygun olarak din hizmetlerinin doğru ve etkin şekilde sunumunun yanı sıra vatandaşlarımızla yakın ilişki içinde olmaları sebebiyle, dini konularda danışmaya yönelik pek çok müracaat ile de karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu danışma taleplerinin din ile ilgili olan kısmına bizzat cevap vermek, ayrıca gerekli olan durumlarda müracaat edeni sağlık, hukuk ve güvenlik birimleri gibi uygun kurumlara yönlendirmek amacıyla il müftülükleri bünyesinde bir danışma birimi olarak Aile İrşat ve Rehberlik Büroları hizmete açılmıştır. Bürolar dinî danışma ve rehberlik birimleri olup 633 sayılı Kanun hükümlerine uygun olarak görev yapmaktadırlar.
Adı geçen büroların kuruluş amacı toplumumuzun aile hakkında dinî açıdan doğru bilgilendirilmesini sağlamak, aile yapısının korunmasına katkıda bulunmak, halkımızın özellikle aile ve aile bireyleriyle ilgili dinî içerikli soru ve sorunlarına çözüm üretmek bu bağlamda gerektiğinde ilgili kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşlarıyla ortak çalışmalar yapmaktır.
1.1.Aile İrşat ve Rehberlik Bürolarının kurulma işlemleri aşağıdaki şekilde yapılacaktır.
a) Bürolar, illerde il müftülüğünün teklifi, valiliğin inhası üzerine Başkanlıkça, ihtiyaçlar dikkate alınarak açılması gerekli görülen ilçelerde ise il müftülüğünün teklifi üzerine valilik onayı ile açılır. İlçelerde açılan büroların sorumluluğu da il müftülüğüne aittir. Açılış izni alınmadan faaliyete geçilmez.
b) Büroların tefriş ve tanzimi müftülüklerce yapılır. Bürolara vatandaşın erişimini kolaylaştırmak amacıyla; internet, elektronik posta adresi ve yeterli sayıda telefon hattı sağlanır.
c) Büro girişlerinin uygun bir yerine “Aile İrşat ve Rehberlik Bürosu” levhası asılır.
1.2.Büroların Çalışmaları ve Koordinasyonu aşağıdaki şekilde yapılacaktır.
a) Bürolarda dinî yüksek okul mezunu, Başkanlıkça yapılan hizmet içi eğitim seminerine katılmış vaiz, murakıp, din eğitimi/din hizmetleri uzmanı ve Kur’an kursu öğreticisi kadrolarında çalışanlar görevlendirilecektir. Bu kadrolarda çalışan personelin bulunmadığı durumlarda ise din görevlilerinden uygun görülenler istihdam edilecektir.
b) Büroların faaliyetlerini planlamak, organize etmek ve uygulamalarını takip etmek üzere büro çalışanları arasından bir görevli, koordinatör olarak belirlenir. Belirlenen il Koordinatörleri ilgili müftülüğün teklifi ile Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından görevlendirilecektir.
c) Bürolarda görevlendirilecek personelin konuşma, dinleme ve problem çözme konusunda iletişim becerilerine sahip, aileye yönelik sorunlara ve toplumsal hassasiyetlere vâkıf ve bu alanda dini bilgi açısından donanımlı olmasına dikkat edilecektir.
d) Büro çalışmalarında aile kurumunun niteliği dikkate alınarak erkek personel istihdamına da özen gösterilecektir.
e) Büro personeli nöbet usulü ile çalışacaktır.
f) Büroda görevlendirilecek personelin Başkanlıkça düzenlenen hizmet içi eğitim seminerine katılması sağlanacaktır.
g) Bürolar özellikle aile ile ilgili konularda seminer, panel, konferans, kutlama gibi program ve projeler gerçekleştireceklerdir.
h) Müftülüklerce büroların sosyal ve kültürel faaliyetleri için gerekli ihtiyaçlar karşılanacak, maddi destek sağlanacaktır.
ı) Bürolarda başvuru sahipleriyle yapılacak görüşmelere dair bilgiler Din Hizmetleri Bilgi Yönetim Sistemine kaydedilecektir. Büro personelinin sisteme girdiği başvurulara ait veriler, koordinatörler tarafından kontrol edilerek gerekli şekil düzenlemeleri yapılacaktır. Söz konusu bilgiler müftülük bünyesinde arşivlenecektir.
i) Başvuru sahibinin kişisel bilgileri konusunda “gizlilik” ilkesine riayet edilecektir.
j) Bürolar tarafından Din Hizmetleri Bilgi Yönetim Sistemine kaydedilen veriler, yıl sonunda rapor hâline getirilerek Başkanlığımıza gönderilecektir.
1.3.Aile İrşat ve Rehberlik Bürosu Personelinin Görev ve Yetkileri aşağıdaki şekildedir:
a) Büro personeli, başvuru sahipleriyle telefonla ya da yüz yüze yapacakları görüşmelerde hem kişinin hem de bölgenin hassasiyetlerini dikkate alacaktır.
b) Büroya başvuran kişilerin sorunları dikkatle incelenecek gerektiğinde psikolog, sosyal hizmet uzmanı, avukat gibi ilgili uzmanlara yönlendirilecektir.
c) Aile ve kadın konusunda, ilgili kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları tarafından yürütülen ulusal/bölgesel kampanya, proje ve eğitimler takip edilerek, büro personelinin bu eğitimlere katılımları sağlanacaktır.
d) Aile ile ilgili konularda yapılan araştırma ve yayınlar takip edilecek ve arşivlenecektir.
e) Bürolara mahsus özel kütüphaneler oluşturulacak, bu konuda Başkanlık tarafından gönderilen ve mahalli imkanlarca temin edilen yayınlar kayıt altına alınacaktır.
1.4.Müftülükler, televizyon ve radyo programları, el ilanı, broşür ve diğer etkinlikler aracılığıyla bünyelerindeki Aile İrşat ve Rehberlik Bürosunu halka tanıtacaklardır.
1.5.Aile İrşat ve Rehberlik Bürolarının açılışı, personel görevlendirilmesi ve faaliyetleri ile ilgili olarak Diyanet İşleri Başkanlığı Aile İrşat ve Rehberlik Büroları Çalışma Yönergesi hükümlerine uyulacaktır.
2. Dini Rehberlik Faaliyetleri
Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 1. Maddesi gereği Başkanlığımız İslâm Dininin inanç, ibadet ve ahlâk esasları ile ilgili işleri yürütmek ve din konusunda toplumu aydınlatmakla görevlidir. Aynı kanunun 7. Maddesinde zikredilen genel müdürlüğümüzün görevlerinden biri de aile, kadın, gençlik ve toplumun diğer kesimlerine yönelik dinî konularda aydınlatma ve rehberlik yapmaktır.
2.1. Dini rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde aşağıdaki hususlara riayet edilecektir:
a) Kuşatıcı ve kucaklayıcı bir yaklaşım benimsenecek, toplumla iç içe olmaya, samimi ve sağlıklı diyalog kurmaya özen gösterilecektir. Konuşmalarda muhatap kitlenin ilgi, ihtiyaç ve seviyesine uygun bir dil kullanılacak; kolaylaştıran zorlaştırmayan, müjdeleyen ve nefret ettirmeyen bir üslup tercih edilecektir.
Dini rehberlik faaliyetlerinin müftülüklerce düzenlenmesi durumunda programın icrası için çağrılanlar, uygun ulaşım vasıtalarıyla etkinlik mahalline müftülüklerce ulaştırılacak veya kendi imkânları ile gelenlere ulaşım ücreti ödenecektir.
c) Söz konusu faaliyetler için gerekli ödenek Türkiye Diyanet Vakfı ve mahallî imkânlarla sağlanacaktır.
2.2. Dini rehberlik faaliyetleri aşağıdaki şekilde yapılacaktır:
a) Aile bireylerine, ilgi ve korumaya muhtaç gruplar da dahil olmak üzere toplumun farklı kesimlerine dinî konularda rehberlik yapılacaktır.
b) Aile ve kadın konusunda ulusal/uluslararası kabul edilen gün ve haftalarda etkinlikler yapılacak; ilgili kamu kurum ve kuruluşları ve sivil toplum kuruluşları ile işbirliği içerisinde sempozyum, panel, konferans, tiyatro ve musiki programları gibi sosyal faaliyetler düzenlenecektir.
c) Sağlık Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü (ASAGEM), Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (KSGM) ve Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) gibi kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği içerisinde görev alanı ile ilgili ortak çalışmalar yapılacak veya yapılan çalışmalara destek olunacaktır.
-100x100.png "Whatsappla")
0543 435 77 35
.jpg "midas döküm")
.jpg "midas döküm")
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
